Waarschijnlijk heeft u het in het Nederlandse nieuws wel gelezen. Twee weken geleden deed de extreemrechtse presidentskandidate Marine Le Pen een uitspraak die zelfs in internationale media doorgalmde: “Ik denk dat Frankrijk niet verantwoordelijk is voor de Vel d’Hiv. Als er iemand verantwoordelijk voor was, waren het degenen die destijds aan de macht waren. Het was niet [hét] Frankrijk.”

Het Vel d’Hiver, verkort voor vélodrome d’hiver ofwel een overdekte wielerbaan in Parijs, was de plek waar op 16 en 17 juli 1942, na Parijs’ grootste razzia, meer dan 13.000 Joden bijeen werden verzameld om vanuit daar naar doorgangskampen of concentratiekampen te worden gedeporteerd. Het verhaal van Joseph Weissman, één van de weinige Franse Joden die deze razzia en de Shoah heeft overleefd en nu nog steeds in leven is, heeft de regisseuse Rose Bosch geïnspireerd tot het maken van de indrukwekkende film La Rafle waarvan u hierboven de trailer kunt zien.

“Als er echter een extreme kandidaat wint, zal dit voor de Franse Joden en waarschijnlijk ook op de alija van invloed gaan worden.”

In de Tweede Wereldoorlog werkte het Franse Vichy-regime actief mee aan de deportatie van Joden. Het was zelfs zo dat de nazi’s aanvankelijk alleen het deporteren van volwassenen hadden geordonneerd, maar dat de Franse regering zelf hen ook hun Joodse kinderen aanbood. Het verhaal van de Vel d’Hiv – het gebouw bestaat overigens niet meer, vlakbij het metrostation Bir-Hakeim is een monument opgericht – was daarom een zwarte bladzijde in de Franse geschiedenis. Jarenlang is deze gebeurtenis, maar ook veel van het verdere Franse aandeel in de Shoah, verborgen gebleven. De Fransen wilden geen verantwoordelijkheid nemen voor wat er onder het Vichy-regime was gebeurd en focusten, vooral in het onderwijs, op het verzet waarin generaal Charles de Gaulle als nationale held de hoofdtoon voerde.

Pas onder president Jacques Chirac in de jaren ’90, werd er verantwoordelijkheid genomen voor wat er in de collaboratie met de nazi’s onder leiding van Pétain was gebeurd. In de jaren erna werden er daarom ook veel monumenten opgericht en gedenkborden opgehangen bij plekken waar Joodse mensen waren weggenomen en gedeporteerd.

In de aanloop naar de verkiezingen van aanstaande zondag (23 april) werd de uitspraak van Marine Le Pen bestempeld als een zware, politieke vergissing. Kranten kopten dat de appel niet ver van de boom viel, omdat vader Jean-Marie Le Pen, oprichter van het Front National, zelfs beweerde dat de Shoah maar een detail in de geschiedenis was. Toch staat Marine Le Pen op de tweede plek in de peilingen.

Naast Le Pen maakt ook de extreemlinkse Jean-Luc Mélenchon een grote kans. Deze presidentskandidaat is voor de Joodse bevolking nog erger dan Le Pen. Hij bagatelliseerde antisemitische aanslagen en noemde Joodse instellingen in de zomer van 2014 “agressieve gemeenschappen” – net nadat duizenden betogers met wapens de straat op waren gegaan en “dood aan de Joden” scandeerden.

De uitslag van aanstaande zondag zal niet alleen bepalend worden voor de toekomst van het land. Ook de Joodse bevolking zal het van invloed zijn. Als één van de centrum- of rechtse partijen wint, Emmanuel Macron of François Fillon, zal dat redelijk positief zijn. Als er echter een extreme kandidaat wint, zal dit voor de Franse Joden van invloed gaan zijn en waarschijnlijk ook voor de alija.