Wij spreken in één adem over ‘schenken en nalaten’, maar wat is eigenlijk het verschil?

“Nou, je zegt het in de goede volgorde, want schenken gaat vóór nalaten. Schenken doe je tijdens je leven. In de notariswereld noemen we dat schenken ‘met de warme hand’. Nalaten is geven ‘met de koude hand’, dus na je overlijden.”

“Schenken met de warme hand is in allerlei opzichten aantrekkelijker om te doen, maar niet altijd praktischer. Ten eerste krijgt het goede doel een schenking altijd éérder dan een nalatenschap. Ten tweede krijg je in Nederland bij een schenking vaak korting op de inkomstenbelasting. Als je dus honderd euro geeft aan een goed doel met ANBI-status, krijg je een deel van dat bedrag terug in de vorm van een korting op je inkomstenbelasting. Dan kost het je minder en zou je in principe dus meer kunnen geven.”

“Maar niet iedereen kan zijn geld zomaar weggeven. Veel mensen hebben hun vermogen niet op de bank staan, maar dit zit vast in bezittingen die zij hebben, bijvoorbeeld in de overwaarde van een huis. Dan kun je dus kiezen voor de weg van nalaten en laten vastleggen dat na je overlijden, wanneer het huis is verkocht, een deel van de opbrengst naar het goede doel gaat. Het goede doel ontvangt dit bedrag belastingvrij, maar het voordeel voor de inkomstenbelasting bestaat natuurlijk niet meer.”

Is er een verschil tussen schenken en het doen van een gewone gift?

“Nee, dat is in feite hetzelfde en biedt ook dezelfde fiscale voordelen. Er is ook zoiets als een periodieke schenking. Dat liep tot 2014 nog via de notaris, maar kan tegenwoordig met een formulier van de belastingdienst rechtstreeks worden geregeld tussen gever en ontvanger. Daarbij gaat iemand een verplichting aan om tenminste vijf jaar lang periodiek een schenking te doen. Deze vorm biedt extra belastingvoordeel.”

“Zo’n overeenkomst wordt aangegaan met een bepaling dat het ophoudt bij overlijden. Er zijn echter echtparen die de bedoeling hebben dat wanneer één van hen zou komen te overlijden, de schenking toch door te laten gaan op het leven van de ander. Zij tekenen de overeenkomst daarom op het leven van hun beiden. Maar hiervan heeft een belastingrechter onlangs bepaald dat dit niet rechtsgeldig is en dat dan ook het belastingvoordeel niet geldt. Dat is belangrijk om te weten.”

Hoe gaat nalaten in zijn werk?

“Nalaten dat doe je door middel van een testament. In het testament kun je op verschillende manieren nalaten; via een legaat of via een erfstelling. Als je iemand door middel van een erfstelling bevoordeelt, zeg je: jij krijgt van mij x procent van mijn nalatenschap. En de nalatenschap, dat zijn alle bezittingen én alle schulden. Nu kunnen goede doelen een dergelijke erfstelling gelukkig aanvaarden onder voorwaarde dat er niet hoeft te worden bijbetaald.”

“Een legaat is een specifiek bedrag of een specifiek object uit je nalatenschap, dat je iemand toekent en dat dus van de nalatenschap wordt afgehaald, voordat deze onder de erfgenamen wordt verdeeld. Je zondert dus een stukje uit de nalatenschap af voor een specifieke ontvanger, de zogenaamde ‘legataris’.”

Stel dat iemand iets wil nalaten aan Israël, hoe doe je dat?

“Daarvoor kun je terecht bij de notaris. Soms komen mensen via Christenen voor Israël uit bij mij, maar het kan natuurlijk even goed bij een plaatselijke notaris die je al kent. Na de beslissing of er sprake is van een erfstelling of van een legaat, vraag ik mensen waar ze willen dat hun nalatenschap aan besteed wordt. Er zijn namelijk voorbeelden van mensen wiens nabestaanden teleurgesteld waren in de manier waarop het geld uit de nalatenschap werd besteed. Het is niet de bedoeling dat een nalatenschap voor een goed doel wordt besteed aan het salaris van de directeur of wordt besteed aan plezierreisjes.”

“Wie een testament samenstelt, kan daarin dan ook een last laten opnemen om het na te laten bedrag te besteden aan een specifiek doel. In het geval van Christenen voor Israël kan dat bijvoorbeeld het project ‘Breng de Joden Thuis’ zijn. Het is mogelijk om bijvoorbeeld de executeur de uitvoering van deze besteding te laten controleren.”

Komt het wel eens voor dat een nalatenschap voor Israël frictie geeft in de familie?

“Het gebeurt wel eens dat mensen bevlogen zijn voor een goed doel, maar de kinderen niet. Als ik dat opmerk, suggereer ik altijd om een externe persoon als executeur aan te wijzen, zodat de nalatenschap op eerlijke manier wordt afgehandeld.”

Wat is een codicil?

“Een codicil is een document waarin je iemand iets nalaat. Daar is een aantal voorwaarden aan verbonden: het moet eigenhandig met de hand geschreven en ondertekend zijn; er moet een datum op staan; en het moet gaan over specifieke inboedel of sieraden. Je kunt met een codicil dus geen geld nalaten of ‘al mijn juwelen’. Er kleven natuurlijk wel risico’s aan een codicil. Als je het zelf ergens bewaart, is het maar de vraag of en wanneer het gevonden wordt. En zelfs dan moet je vertrouwen op de betrouwbaarheid van de vinder. Die kan het net zo goed verscheuren. Een eenvoudige oplossing hiervoor, is om een codicil te laten bewaren bij het testament, bij de notaris.”