Sluiten

Zoeken.

Een ongewone ontmoeting tussen twee vrouwen

Door Joanne Nihom - 

4 september 2017

mqdefault (70)

De Joodse Erika Jacoby overleefde Auschwitz. Ursula Martens was jong tijdens de oorlog, ze doodde niet, maar ze was een fervente aanhanger van Hitler. Heel bewust. In het boek over haar leven schrijft ze: “… vóór mijn tiende was ik al getraind om te haten.” In een interview zegt ze: “Ik denk niet dat ik mezelf ooit kan vergeven dat ik er onderdeel van was …”

De ontmoeting is gefilmd, u kunt hem hierboven zien. Een bijzondere film. Bij het zien ervan kreeg ik vele gevoelens. Absolute fascinatie. Ik had niet direct door wie wie was. Wie was Erika, wie was Ursula. Beiden zouden mijn grootmoeder kunnen zijn. Lieve vrouwen. Open gezichten. Warmte. Oude, wijze en mooie gezichten. Doorleefde gezichten. Ook voelde ik totale verwarring en nervositeit. Angst. Iemand kan er zo lief uitzien, en zulke vreselijke gedachten hebben …

“Ik blijf het ingewikkeld vinden, ongelofelijk ingewikkeld.”

‘Verraad’ kwam bij me naar boven. Het grootste gedeelte van mijn familie is vermoord, van zowel mijn moeder als mijn vaders kant en jullie zitten hier rustig op de bank met elkaar te praten, zij kunnen dat niet meer. En: moet ik hier wel naar kijken? Mijn gevoelens gingen op en neer. Ik hoorde amper wat ze zeiden. Ik bleef maar kijken naar de twee gezichten van de vrouwen. Alsof ik er iets in zocht, maar niet wist wat.

Ik moest terugdenken aan een voorval van zo’n dertig jaar geleden. Ik zat in de redactie van een magazine. De medewerkers waren bevriend en ontmoetten elkaar ook buiten het werk. Op een avond kwam een van mijn collega’s bij me eten. Een aardige man, een paar jaar ouder dan ik. We hadden altijd goed contact. Ik weet nog dat ik in de keuken stond. In een pan met gehaktballetjes te roeren. Hij kwam de keuken in en zei: “… Ik moet je iets vertellen. Mijn vader was een NSB’er …”

Ik kan me niet herinneren hoe ik reageerde, zo was ik in de war van zijn opmerking. Ik was woedend en dacht (en denk dat nog steeds): waarom vertel je me dat? Wat moet ik er mee? Wat kan ik er mee? Ik heb het hem nooit durven vragen. Onze vriendschap veranderde en is nooit meer hetzelfde geworden. Een soort veiligheid bij mij was weg. Hij overleed veel te jong. Vaak denk ik aan dit moment terug. Hij kon er niets aan doen, het was zijn vader geweest en het was hem niet kwalijk te nemen. Hij moest het kwijt. Misschien hielp hem dat. Maar toen, op dat moment en een lange tijd erna, kon ik zo niet denken.

Erika en Ursula. Het woord moedig voel ik als ik aan ze denk. En ook dankbaarheid dat ik de film toevallig ergens zag. Hun ontmoeting geeft iets van hoop … Maar ik blijf het ingewikkeld vinden, ongelofelijk ingewikkeld.

» Lees het verhaal over Erika en Ursula (Engelstalig) op jewishjournal.com

joannenihom-cirkel

De auteur

Joanne Nihom

Onze journaliste Joanne Nihom woont al enige jaren in Israël. “Israël is voor mij thuiskomen, onderdeel zijn van een ongelofelijke uitdaging. Israël is voor mij het land, de zee, de...

Doneren
Abonneren
Agenda