Sluiten

Zoeken.

Goede Vrijdag en Pasen

Door Jaap de Vreugd - 

29 maart 2018

chagall-the-white-crucifixion-1938-1024x576

Fragment uit 'De witte kruisiging' van Marc Chagall.

Een opvallend verschijnsel van onze tijd is dat een aantal Joodse geleerden zich intensief bezighoudt met de bestudering van het Nieuwe Testamen en het christendom. Hun publicaties zijn met name gericht op het onderzoek naar het Joodse karakter van het N.T. en de Joodse wortels van het christelijk geloof.

De meest bekende van hen was wel de al weer een aantal jaren geleden overleden David Flusser, maar ook Pinchas Lapide heeft een grote bekendheid gekregen. Hij was van professie journalist, leefde en werkte deels in Duistsland en deels in Israël, en had een grote belangstelling voor theologie, en met name voor de relatie tussen Joden en christenen.

Diverse keren was hij ook in Nederland voor conferenties en lezingen, en het was altijd een genoegen naar hem te luisteren.

Opstanding

Hij heeft een groot aantal lezenswaardige publicaties op zijn naam staan, gericht op een groot publiek; wetenschappelijk verantwoord, maar goed leesbaar voor iedere belangstellende. Daaronder is een boek over de opstanding. Auferstehung, ein jüdisches Glaubenserlebnis is de titel van dat boek: ‘Opstanding, een Joodse geloofservaring’.

De God van Israël

Uit deze titel is duidelijk dat hij opstanding, dus ook de opstanding van Christus, helemaal plaatst in het licht van de ervaring van Israël met zijn God: God is een God, die de doden levend maakt. Daarom is het helemaal niet vreemd dat er in Israël een Man, een Gekruisigde, opstaat uit de dood. Zoiets kun je van de God van Israël verwachten! Want Hijzelf heeft de diepe en onuitwisbare hoop gewekt, dat met de dood niet alles ten einde komt.

Zoiets kun je van de God van Israël verwachten!

Hier en nu

Er is een hoop, die er geen genoegen mee neemt, dat ons bestaan met geboorteweeën begint en met een laatste doodssnik ophoudt; een hoop, die uit het vertrouwen naar boven de moed naar voren schept; moed voor een verder leven aan de dood voorbij. Dat is volgens Lapide de quintessens van het bijbels opstandingsgeloof van Joden en christenen. Dat geeft aan het leven hier en nu een zin en betekenis die niet verdwijnen kan.

Impuls

Met andere woorden: het bijbels opstandingsgeloof geeft een enorme impuls aan de moed om het leven te leven, ook door vele diepten heen, en aan de eerbied voor het leven, ook bij alle vragen. Het leven is de moeite waard om geleefd te worden; het is ook de moeite waard om met respect behandeld te worden. Want God behoudt het door de dood heen. Me dunkt, dat zijn opmerkingen die ons christenen aanspreken en inspireren.

Dood en opstanding

In dat verband maakt Lapide een prikkelende opmerking. Hij trekt een parallel tussen Goede Vrijdag en Pasen en wat er met het Joodse volk gebeurde in de 20e eeuw in de Sjoah en de stichting van de staat Israël: ze verhouden zich tot elkaar als dood en opstanding.

Ze verhouden zich tot elkaar als dood en opstanding.

Wanneer men, zo zegt Lapide, inzicht zou kunnen verkrijgen in de volksziel van het huidige Israël, om zijn zelfverstaan tot op de bodem op het spoor te komen, dan zou men hoogstwaarschijnlijk tot de conclusie komen, dat Auschwitz en de stichting van de staat in dezelfde geestelijke samenhang tot elkaar staan als Goede Vrijdag en Paaszondag in het hart van gelovige christenen.

Afgrond

Dezelfde afgrond gaapt tussen het kruis en de opstanding als tussen het massa-Golgotha van de Hitlerjaren en de nationale opstanding in het jaar 1948. Zonder de opstanding van Jezus, na Golgotha, zou er geen christendom geweest zijn – zoals Auschwitz zonder de daaropvolgende vernieuwing van Israël het einde van het Joodse volk had kunnen zijn.

Uniek

Wij zullen denk ik als christenen die parallel niet zo gemakkelijk trekken. Goede Vrijdag en Pasen zijn voor ons als heilsfeiten van verzoening en opstanding volstrekt uniek, daar kun je niets mee vergelijken. Bovendien vrees ik, dat in een dergelijke gedachtengang Auschwitz een veel te positieve duiding kan krijgen.

Van Auschwitz, de Sjoah, de grote vernietiging valt toch eigenlijk echt helemaal niets positiefs te zeggen. Dat was nacht en duisternis. Demonische nacht en helse duisternis. Het lijkt erop, dat Lapide de bedenkingen voelt aankomen. Hij vervolgt namelijk: “wie van jullie christenen weet, hoeveel vertrouwen en toekomstgeloof er nodig is om na 1945 Joodse kinderen ter wereld te brengen?”

Overdenken

De opmerkingen zetten ons aan het denken. Het is goed om dergelijke gevoelens en ervaringen van Joodse zijde serieus te nemen. Ze doen me ook denken aan de bekende Joodse schilder Chagall. Hij heeft diverse schilderingen van de kruisiging vervaardigd, waarin hij altijd Golgotha verbindt met Auschwitz en de holocaust.

U kunt ze bijvoorbeeld aantreffen in de door het NBG uitgegeven Chagall-bijbel. De Gekruisigde ziet eruit als een uitgeteerde Jood, aangetroffen in de kampen. Hij draagt een Joodse gebedsmantel; brandende synagogen en ghetto’s, vluchtende Joden omgeven het kruis. Aangrijpend en diep. Jezus, de Jood, verbonden met Zijn volk in kruis en opstanding. De moeite van het overdenken waard!

Jaap-de-Vreugd_avatar-90x90

De auteur

Jaap de Vreugd

Ds. Jaap de Vreugd is emerituspredikant binnen de Protestantse Kerk Nederland. Hij was jarenlang voorzitter van stichting Christenen voor Israël en is voor de stichting nog altijd actief als spreker...

Doneren
Abonneren
Agenda