Ritueel bad

Wat heeft een Joodse gemeente nodig om Joods leven mogelijk te maken? Een van de belangrijkste dingen, nog belangrijker dan een synagoge, is een mikwe. Een mikwe is een ritueel bad. Daardoor wordt het leven gewijd en geheiligd. Dat heeft niet alleen betrekking op het lichaam. Ook pannen, servies en ander eetgerei worden voordat ze in gebruik genomen worden ritueel gereinigd, zodat ze koosjer zijn.

Eisen

Het mikwe moet aan een aantal eisen voldoen. Een gemiddelde persoon moet zich er helemaal in onder kunnen dompelen. In de Talmoed wordt een hoeveelheid water gesteld die neerkomt op zo’n 575 liter. Er moet een bepaalde hoeveelheid natuurlijk water uit een bron, uit de grond of regenwater, zijn, dat aangevuld kan worden met (warm) kraanwater. Het water moet er instromen. Het mikwe mag geen verplaatsbaar ‘vat’ zijn. Het wordt daarom op de locatie aangelegd. Het heeft geen afvoer, maar wordt handmatig leeggeschept.

Niet om hygiëne

Het mikwe is niet bedoeld voor de hygiëne, maar voor de rituele reinheid. Daarom moet je je vóórdat je het mikwe ingaat grondig wassen, je nagels goed schoonmaken e.d., zodat het water van het mikwe op elk plekje van je huid kan komen. In de Bijbel (o.a. Leviticus 15) worden gevallen beschreven waarvoor rituele reiniging nodig is. De noodzaak van rituele reinheid is gerelateerd aan de aanwezigheid van de tabernakel in Israëls midden. Maar de geestelijke verheffing die het mikwe geeft wordt ook vandaag op allerlei momenten in het Joodse leven ervaren. Voor het huwelijk gaan een bruid en een bruidegom naar het mikwe. Getrouwde vrouwen gaan na hun maandelijkse periode en ook na de geboorte van een kind naar het mikwe en een vader voor de besnijdenis van zijn zoon. Voor het begin van Jom Kippoer (Grote Verzoendag) gaat men naar het mikwe. Veel orthodoxe mannen gaan ook voor de sabbat naar het mikwe, en veel chassidische mannen zelfs elke dag.

De Eeuwige

In Jeremia 17:13 staat in het Hebreeuws het woord mikwe, dat vertaald wordt met hoop: “HEERE, Hoop van Israël.” Maar een Joodse uitleg leest het zo: “Als een reinigingsbad voor Israël is de Eeuwige” en brengt het met Jom Kippoer in verband. Rabbijn Evers schrijft ergens: “Dat contact met G’d is de uiteindelijke verzoening. Dat contact brengt alles in het reine.”

Dit is deel 10 van de reeks 'Tekens van geloof'. Meer lezen? Het vorige artikel ging over de besnijdenis en vindt u hier.