Urk is ruim vertegenwoordigd. Wat had ik er graag bij willen zijn. Je wil uiting geven aan je verdriet en je wil meeleven. Helaas zit ik weer met een botsing van plichten. Maar gelukkig krijg ik een tweede kans. De zangdienst in de Bethelkerk. ‘Zingend herdenken’.

Naadloos passen de psalmen op de huidige situatie. Opnieuw voelen we die wonderlijke kracht van de psalmen. Gelukkig zingen we langzaam. De situatie vraagt daarom. We herdenken het verschrikkelijke pogrom van 7 oktober 2023. Die orgie van gruwel en geweld.

Als we psalm 79 vers 2 en 6 zingen, gaan onze gedachten naar de slachtoffers en de gegijzelden en hun families. ‘Het kostlijk bloed van Uwe gunstgenoten, als water om Jeruzalem vergoten, doe wijd en zijd des vijands woede blijken; Het ganse veld is nu bezaaid met lijken.

En dan: ‘Ai, hoor naar hen, die in gevang’nis kwijnen; Laat hun gekerm voor Uw gezicht verschijnen; Bevrijd hen, die bedreigd met doodsgevaren, op Uwen hulp met smekend ogen staren’. Tussen de liederen horen we twee korte inspirerende toespraken en natuurlijk bidden we. De zeven kaarsen van de Menorah branden. We voelen ons verenigd met Israël.

'Rachel weent om haar kinderen'

Na de zangdienst volgt een stille tocht lang de boulevard naar het vissersmonument. Daar staan we opeengepakt in het donker. We horen een smeekbede van een rabbijn en we horen het geluid van de sjofar. Betekenisvolle plek ook, het monument.

Een moeder die uitziet naar haar geliefden. Het is niet moeilijk om er ook een Joodse moeder in te zien. We horen flarden uit Jeremia 31, ‘Rachel weent om haar kinderen’. Kunnen wij iets doen? Ja, zichtbaar en hoorbaar weerstand bieden tegen het aanstormend antisemitisme.

Burgemeester in oorlogstijd

De taken van burgemeesters zijn de laatste jaren toegenomen. Meer verantwoordelijkheid. Dat geldt ook voor onze nieuwe burgemeester. Hij heeft een warm onthaal gehad. Burgemeesters kunnen veel betekenen. Onlangs las ik een hoopvol verhaal in een verschrikkelijk boek. ‘Hitlers ultieme oorlog’ luidt de titel. Auteur: prof Klaas Smelik.

Om het te lezen heb je wel een sterke maag nodig. Een lange reeks grote, onvoorstelbare moordpartijen. Maar in het duister van de geschiedenis zijn er gelukkig altijd ook kleine lichtpuntjes. Ook in dit boek. In september 1943 krijgt de burgemeester van het Griekse eiland Zakynthos de opdracht een lijst samen te stellen met de namen van de Joden die op het eiland wonen.

De lijst moet naar de Duitse militaire gouverneur. De burgemeester neemt eerst contact op met de plaatselijke bisschop. Samen maken ze hun opwachting bij de gouverneur. Op het vel papier dat de bisschop werd aangereikt schrijft hij twee namen. De zijne en die van de burgemeester. Zulke ambtsdragers, daar droom ik van.