Tienduizenden woonden deze indrukwekkende plechtigheid zondagmorgen tijdens het Loofhuttenfeest bij.

De mannen droegen het talliet over het hoofd. Opvallend is dat sommige mannen een talliet met zwarte strepen droegen, andere met blauwe strepen.

Verschil

Vanwaar het verschil? The Jewish Book of Why , het beroemde naslagwerk van Alfred J. Kolatch, legt het zo uit: “blauw is een herinnering aan de blauwe draad die eens werd toegevoegd aan de kwasten (tzitziot).” Het ging om de kwasten van het talliet (gebedskleed).

We lezen over dit gebod in Numeri 15:38b. “Aan de kwastjes aan de hoek moeten zij een blauwpurperen draad bevestigen.” (HSV)

Het Hebreeuwse woord dat de NBG, de HSV en de NBV met “blauwpurperen” vertalen is het Hebreewse woord techelet. De Statenvertaling gebruikt echter het woord “hemelsblauwen”.

Wie heeft gelijk? Daarover zo dadelijk meer.

Strepen

Eerst dit: Kolatch schrijft dat de blauwe draad vandaag niet langer wordt toegevoegd aan de kwasten van het talliet omdat het niet meer bekend is om welke kleur het precies ging. Daarom zien we het vandaag terug in het talliet zelf.

Maar hoe komt het dan dat velen een talliet dragen met zwarte strepen? Sommige wetenschappers geloven dat aangezien het niet meer bekend is hoe techelet er precies uitzag, het onjuist zou zijn er een andere kleur op aan te brengen.

Het zwart dient dan als een herinnering aan God. En daar gaat het tenslotte om in het oorspronkelijke gebod.

Andere wetenschappers wijzen erop dat de Romeinen het gebruik van blauw op kleding verboden. Alleen keizers mochten deze kleur dragen. Zo raakte het blauw in onbruik.

Techelet

Terug naar de vraag: hoe zag de kleur techelet eruit? De Biblical Archaeological Review wijdt er een heel artikel aan in het September/Oktober nummer.

Het artikel is geschreven door Baruch en Judy Taubes Sterman van de Ptil Techelet organisatie. Ze bespreken verschillende mogelijkheden die wetenschappers en geestelijke leiders hebben aangedragen: donkerpaars, luchtblauw of blauwpaars.

De beroemde 11e eeuwse joodse exegeet Rashi bijvoorbeeld suggereerde dat het ging om donkerblauw of donkerpaars, “de kleur van de hemel als het ‘s avonds donker wordt.”

Hemelsblauw

Rabbijn Izaäk Herzog echter, de eerste opperrabbijn van Israël, en de grote meerderheid van de joodse geleerden sinds de oudheid, geloofden dat het om hemelsblauw ging, zonder paarse schakeringen.

De kleur kan worden verkregen met kleurstoffen van de purperslak. De kleur die deze slak produceert is purper, zoals de naam al doet vermoeden. Maar in 1985 deed een chemicus van het Shenkar College in Israël een bijzondere proef. Hij toonde aan dat als gedurende het verfproces het purper wordt blootgesteld aan ultraviolette stralen (zonneschijn) de kleur in hemelsblauw verandert.

De Stermans stellen dat een grote hoeveelheid archeologische, linguïstische en literaire bronnen erop wijzen dat de kleur techelet als het blauw van de hemel is.

In de afgelopen 25 jaar hebben zij honderdduizenden blauwe draden voor de kwasten geproduceerd. Deze draden worden aan gebedskleden over de hele wereld gebruikt.

De kleur herinnert de dragers van het talliet met de blauwe draden aan “de zee, de hemel en de heilige troon van God”.

Als de Stermans gelijk hebben, zat de Statenvertaling met het oude en prachtige woord “hemelsblauwen” er dus het dichtste bij.