Sluiten

Zoeken.

Verschillende verbonden

Door Jaap de Vreugd - 

10 november 2016

Última_Cena_-_Da_Vinci_5-1024x576

Het laatste Avondmaal van Leonardo Davinci - Foto: Wikimedia Commons

God is dus uit op relatie. Met het oog daarop roept Hij Abram weg uit zijn heidense omgeving. Natuurlijk is Hij niet met Abram begonnen. De Bijbel zet in met de blik op het hele menselijke geslacht.


De eerste hoofdstukken van Genesis gaan over de mensheid als geheel. Maar het lijkt of het project mens uit de hand loopt: in Genesis 3 komt de zondeval en daarna is er een steeds verdere degeneratie van de kennis van God.

Na 10 geslachten maakt God een nieuw begin met Noach. Met Noach sluit Hij een verbond, dat de voortgang van het leven op aarde garandeert (Genesis 9). De rabbijnse theologie ontleent aan de Bijbelse gegevens over dit verbond het concept van de Noachitische geboden; geboden, die voor alle volken en mensen gelden om een humane samenleving te garanderen, en zo geldt dit verbond dus alle volkeren.

‘De Bijbel is het verhaal van de geschiedenis van de verbondsrelatie tussen God en Zijn volk. Tot zegen uiteindelijk van heel de wereld.’

Abraham
Maar ook de nazaten van Noach raken verstrikt in duisternis en afgoderij. Tien generaties na Noach maakt God weer een nieuw begin: Hij roept Abram weg uit zijn heidense omgeving; Hij verkiest Abram en zijn nageslacht uit alle geslachten van de wereld om een bijzonder volk te zijn met een bijzondere roeping (Genesis 12).

Dat de verkiezing van Israël niet de verwerping van de wereld betekent blijkt uit de belofte die Abram krijgt: in zijn zaad zullen alle geslachten van de aarde gezegend worden. God blijft de einden van de aarde op het oog houden. Maar vanaf dat moment loopt alle zegen van God voor de wereld via Abraham en zijn volk.

De Eeuwige sluit Zijn verbond met Abraham, en dat verbond is vanaf de roeping van Abraham het centrum van Zijn handelen in deze wereld. En omdat dat zo is, staat Israël centraal in het handelen van God. De Bijbel is het verhaal van de geschiedenis van de verbondsrelatie tussen God en Zijn volk. Tot zegen uiteindelijk van heel de wereld.

Diverse verbonden zijn één
Het OT vertelt over verschillende verbondssluitingen: in de geschiedenissen van de aartsvaders, in de Sinaiwoestijn na de bevrijding uit Egypte (Exodus 24), met het huis van David (2 Samuel 7), en het Nieuwe Verbond dat de profeten aankondigen (Jeremia 31). Het is mogelijk onderscheid te maken tussen de diverse verbondssluitingen, maar we moeten ze niet van elkaar scheiden. Uiteindelijk gaat het telkens weer om de ene verbondsrelatie tussen God en het volk dat Hij verkoos.

De verschillende verbonden zijn gestalten of aspecten van het ene verbond, dat met Abram begon. Elk hebben ze hun eigen functie en betekenis in de weg die God met Zijn volk gaat. Je kunt hier ook terecht spreken van verbondsvernieuwingen, die het verbond in een nieuwe fase brengen zonder dat daarmee de vorige fasen worden doorgestreept en opgeheven.

Onvoorwaardelijk en voorwaardelijk
Het verbond met Abraham is de inzet: het is onvoorwaardelijk en onverbrekelijk; God verbindt zich voorgoed aan Israël. Hij heeft dat zelfs met een eed bevestigd. Nooit houdt Israël dus op Gods verbondsvolk te zijn. De Heere verkoos Israël onvoorwaardelijk en voorgoed.

Het verbond van de Sinaï heeft wel een voorwaardelijk karakter. God geeft Zijn Thora, en Hij roept Israël bij die Thora te leven. Israël is niet alleen uitverkoren, maar ook verplicht tot een nieuwe gehoorzaamheid. Bij de voet van de Horeb krijgt het volk te horen waartoe God het uit Egypte verlost heeft, namelijk dat het leven zal voor Zijn aangezicht en zo heel het leven en samenleven zal heiligen in de dienst van de Eeuwige.

En het volk bewilligt in deze verbondssluiting en verbondseis. Indrukwekkend is het verhaal van zegen en vloek in Deuteronomium 28 en 29: als het volk de verplichtingen van het verbond nakomt, zal de Heere van Zijn kant het volk rijkelijk zegenen; leeft het volk in ongehoorzaamheid en ontrouw, dan zal de Heere Zijn volk straffen. Zelfs de mogelijkheid van verdrijving uit het land en ballingschap in den vreemde wordt hier al genoemd.

Dat betekent overigens niet, dat de ontrouw van het volk de trouw van God teniet kan doen. Want ook dit ‘voorwaardelijk verbond’ is ingekaderd in de ‘onvoorwaardelijke relatie’ die God met Abraham aanging. Als het volk concreet het oordeel van de ballingschap moet ondergaan verkondigen de profeten de machtige belofte van terugkeer en herstel. Want de genadegiften en de roeping van God zijn onberouwelijk!

David
Het derde verbond is het verbond met David en zijn huis. Als David op een gegeven moment het plan opvat een huis voor de Heere te gaan bouwen, krijgt hij de belofte, dat de Heere voor hem een huis bouwen zal. Kort en goed gezegd gaat het hier om de belofte van de Messiaanse Heerser uit het huis van David; de Zoon van David die voorgoed op de troon van David zitten zal en heersen zal temidden van Jacob.

De belofte dus van de Messias en het Rijk van de Messias. Ook dit is een onvoorwaardelijk verbond, in die zin dat de vervulling van de belofte niet afhangt van de gehoorzaamheid en trouw van het huis van David. De belofte dat de troon van David voor altijd zal vaststaan is niet afhankelijk van de manier waarop de nazaten van David leefden.

Weliswaar komt met de val van Jeruzalem in 587 v Chr. door toedoen van de Babyloniërs een einde aan de dynastie van David, althans aan de concrete regeermacht van dat koningshuis, de belofte blijft: er zal een rijsje voortkomen uit de tronk van Isai en een scheut uit zijn wortels zal vrucht dragen (Jesaja 11:1). Tal van messiaanse beloften roepen vervolgens de dringende verwachting van de komst van de Messias op.

Het Nieuwe Testament opent met de boodschap, dat deze belofte in vervulling begint te gaan. De engel Gabriël wordt gezonden naar het meisje Maria in Nazareth, met de rijke boodschap dat ze zwanger zal worden uit de Heilige Geest en een Zoon zal voortbrengen, die de Zoon van David zal zijn en op de troon van David zal heersen. Het behoeft geen betoog dat deze boodschap aanhaakt bij de messiaanse belofte aan het huis van David. Voor het NT is Jezus de beloofde Messias.

Nieuw verbond
Het laatste verbond dat we noemen is het nieuwe verbond. De profeten openen het perspectief op een grandioze en ingrijpende vernieuwing van Gods verbond met Israël. Jeremia heeft dat uniek onder woorden gebracht in hoofdstuk 31:31–34. Het bijzondere van dit verbond is, dat de geboden en inzettingen van God niet op stenen tafelen worden geschreven zoals in het Sinaïverbond, maar in de harten van de mensen.

En in dit nieuwe eeuwige verbond zal iedereen van de kleine tot de grote de Heere kennen, door de Heilige Geest geleid en vervuld. Alle schuld zal worden uitgedelgd, alle zonde vergeven. Een totaal nieuwe situatie voor het volk van God (zie bijvoorbeeld ook Ezechiel 36:25-29).

Het is zonder meer duidelijk, dat het Nieuwe Testament deze nieuwe situatie vervuld ziet in Christus. Opmerkelijk is wat Jezus zelf zegt op de zwaar geladen avond als Hij met Zijn discipelen de sederavond viert (in christelijke termen: als Hij het Avondmaal instelt) aan de vooravond van Zijn lijden en sterven. Hij breekt het brood als teken van Zijn lichaam, en deelt de wijn als teken van Zijn bloed. En daarbij zegt Hij: deze beker is het nieuwe verbond in Mijn bloed, die voor u uitgegoten wordt (Lucas 22:20; zie ook de andere evangeliën).

Daar kan dus geen misverstand over zijn. Het door de profeten aangekondigde nieuwe verbond is het verbond dat bezegeld wordt door het bloed van de Messias als de lijdende Knecht des Heren. Jezus zelf bezegelt dat verbond ten overstaan van Zijn discipelen als vertegenwoordigers van Israël; het is immers een vernieuwing van het verbond met Israël.

En zo is, naar de verkondiging van het Nieuwe Testament, Gods verbondsgeschiedenis met Israël in een beslissende nieuwe fase gekomen: de Messias verschijnt in de volheid van de tijd en bezegelt het nieuwe verbond in Zijn weg van lijden, dood en opstanding.

Wordt vervolgd …

Dit is de tweede in een reeks van vier blogs over Israël en de gemeente van Christus. » bekijk hier alle blogs in deze serie
Jaap-de-Vreugd_avatar-90x90

De auteur

Jaap de Vreugd

Ds. Jaap de Vreugd is emerituspredikant binnen de Protestantse Kerk Nederland. Hij was jarenlang voorzitter van stichting Christenen voor Israël en is voor de stichting nog altijd actief als spreker...

Doneren
Abonneren
Agenda