Faina Schaiderman

Het is inmiddels 14.15 uur en inmiddels zijn we met een grote bus onderweg van de grens tussen Oekraïne en Moldavië naar Kishenov, de hoofdstad van Moldavië. In de bus alleen Joodse vluchtelingen met eindbestemming het Heilige Land, Eretz Yisrael. Aan de Oekraïense kant van de grens moest iedereen uitstappen, met bagage en al. De bagage: een paar tassen, vuilniszakken en hier en daar een rugzakje. Dat was voor de meesten hun totale bezit. De groep bestond uit oudere mannen en vrouwen. De jongere vrouwen met kinderen waren zonder man. Hun mannen en vaders kunnen het land niet uit vanwege de dienstplicht. Vóór de brug (naar de vrijheid) de grenscontrole van Oekraïne. Daarna zo’n 800 meter wandelen over de brug en vervolgens de grenscontrole van Moldavië. En daarna met de bus (waarin ik dit schrijf) naar Kishenov.

De operatie grens-grens-bus duurde meer dan drie uur vanwege controles en het ontbreken van een rolstoel. Rolstoel, hoor ik u denken? Onder de vluchtelingen was ook Faina Schaiderman, een oude vrouw die door een val haar heup gebroken had en door het team van Koen - liggend op een brancard (die waarschijnlijk nog van vóór de Eerste Wereldoorlog afkomstig was) – in een busje naar de grensplaats gereden was. Het plan was dat de jongens uit Urk - die in de grensplaats in een huisje verblijven om Koen te helpen met het vervoer van Joodse vluchtelingen vanaf de grens naar welke bestemming dan ook - aan de Oekraïense kant van de grens met een rolstoel zouden klaarstaan. Dit plan mislukte helaas, want ze mochten Oekraïne niet in. En dus brachten we Faina op de gammele brancard lopend de grens over. Met het verlaten van Faina uit Dzurin, een voormalig getto in de buurt van Shargorod, is de laatste Joodse inwoner uit deze voormalige shtetl verdwenen, na honderden jaar Joods leven.

tekst gaat onder de foto's verder

Die jongens uit Urk is overigens een verhaal apart. Door een journalist uit Israël werd hen gevraagd zich volledig belangeloos tijdelijk in de grensplaats in Moldavië te vestigen om Joodse vluchtelingen te vervoeren, te helpen en te beschermen. Het gaat daarbij niet om bescherming tegen Russische bombardementen, maar tegen de lokale criminaliteit, zoals diefstal, ontvoering, prostitutie en oplichting. De Urkerboys lieten mij dan ook geen minuut alleen.

Brug naar vrijheid

Terug naar de brug naar de vrijheid. Ik mocht een jonge vrouw, die met haar twee kinderen reisde en voorzien was van twee kleine koffertjes en een half gescheurde vuilniszak, helpen bij het dragen van de ‘bagage’. Ik kon het niet over mijn hart verkrijgen om met mijn eigen handbagage (een koffertje op wielen) comfortabel achter haar te lopen. Maar toen ik een oude man met vier tassen zag voortzeulen, gaf ik de gescheurde loodzware vuilniszak aan een van de teamleden van Koen en schoot de bejaarde man te hulp. Michael Kaytelmann komt uit Chernigov, is 70 jaar en in z’n eentje gevlucht. Een schrijnend aangezicht. Ik ben bij hem gebleven, naast hem en voor hem. Hij werd tot in het waanzinnige gecontroleerd, Oekraïne uit en Moldavië in. Een teamlid van Koen liet in duidelijk te verstane taal weten dat we hem niet zouden achterlaten.

Na een half uur ondervraging aan de Oekraïense kant en bijna twee uur in Moldavië was kennelijk geconstateerd dat hij geen spion was en zelfs geen terrorist. De reden van de verdenking: hij had een Russisch paspoort. Waarschijnlijk hebben ze in mijn paspoort mijn visum voor Rusland niet opgemerkt. Genoeg geschreven voor nu. Tot zover dus dag 2, deel 1. We gaan nu onderweg naar Kishenov en daarna weer noordwaarts. Dat wordt dan dag 2, deel 2.