Vergelijkingen met de jaren '30?

Statement vooraf: opperrabbijn Jacobs wordt door velen benaderd over een toespraak van Tamara Benima, rabbijn van de Progressief Joodse gemeente in Noord-Nederland, die de anti-corona maatregelen vergeleek met de maatregelen die in de naziperiode werden uitgevaardigd tegen Joden. Rabbijn Jacobs, die Benima goed kent en met wie hij een goede band heeft, kan zich niet voorstellen dat zij dit zou hebben gezegd en vraagt zich dan ook af of ze juist is geciteerd. Maar de vergelijking vindt de Opperrabbijn onacceptabel en ongepast. Twee weken geleden verscheen in het NIW van de Opperrabbijn een column over dit onderwerp. Hij kon haar voor sjabbat niet meer bereiken.

Realiteit van morgen

Dat de vergelijking tussen de Holocaust en de coronamaatregelen onacceptabel is, behoeft weinig betoog. Lastiger wordt het als de vraag rijst of het huidige sterk groeiende antisemitisme vergelijkbaar is met de jaren ’30.

Een Israëlische journaliste liet mij met grote stelligheid weten dat de geschiedenis van toen, de realiteit is van morgen. Of die stelligheid terecht is weet ik niet. We moeten ons ervoor waken om niet achter iedere boom een antisemiet te zien, zeker als hij er niet staat. Als bijvoorbeeld de Poolse overheid het niet kan verkroppen dat er gesproken wordt over Poolse concentratiekampen, dan kan ik me dat levendig voorstellen en vind het ongepast ze dan te beschuldigen van antisemitisme.

Makkelijk

Dat het antisemitisme in Polen weelderig bloeide en bloeit, leidt geen twijfel. Maar was het toentertijd in Nederland, waar vele Joden zich veilig waanden, anders? Terwijl wij in de wereld nog steeds bekend staan als het enige Europese land waar alle Joden gered werden, denkt de gemiddelde Nederlander dat Jodenhaat het monopolie is van de islam. Makkelijk! Lekker generaliseren en even vergeten dat in de jaren ’40-’45 er geen islamieten in Nederland woonden. En los hiervan: ‘de’ islam bestaat niet. De islam is een verzamelnaam van vele stromingen waarvan sommigen elkaar letterlijk naar het leven staan.

Naïef?

Vorige week was ik in Brussel bij een conferentie van de European Jewish Association over antisemitisme en daags nadien heb ik samen met de burgemeester van Leeuwarden een monument onthuld met daarop de namen van 542 mannen, vrouwen en kinderen die uit de 700 tellende Joodse gemeenschap werden weggerukt. Kan zoiets weer gebeuren?

Volgens die journaliste dus wel, maar ik weet het niet. Misschien ben ik naïef of wil ik de waarheid niet onder ogen zien. De Joodse dagscholen worden natuurlijk niet voor niets bewaakt en Joodse activiteiten hebben kennelijk extra beveiliging nodig. Om veiligheidsredenen wordt mij gebruik van openbaar vervoer ontraden en onze schoonmaakster noemt ons huis een bunker. Antizionisme is een synoniem van antisemitisme geworden.

Voelt u zich veilig?

Ik ontmoette bij de onthulling van het Nationale Namenmonument mevr. Bergkamp, voorzitter van de Tweede Kamer. Voelt u zich veilig, was de vraag waarmee zij mij overviel. Ze straalde oprechte betrokkenheid en bezorgdheid uit. Ieder gevoel van onveiligheid, als ik dat al zou hebben gehad, was verdwenen.

Maar mijn alertheid is wel gebleven en dat is helaas noodzakelijk, zeker volgens die Israëlische journaliste.

Deze column verscheen onlangs ook in het Nieuw Israëlietisch Weekblad