Wat is Soekot?

Soekot wordt in het Nederlands ook wel het Loofhuttenfeest genoemd, omdat Joodse mensen tijdens dit feest als het ware een week lang in een zelfgebouwde hut wonen. Met Soekot herdenken de Joden hoe Gods wolken het volk Israël tijdens de veertigjarige woestijnreis beschermden. Door zeven dagen in een loofhut te verblijven, herinneren de Joden hun diepe afhankelijkheid aan God.

Soekot is een van de drie pelgrimsfeesten. Dit betekent dat toen de tempel nog bestond, veel Joden met Soekot naar Jeruzalem trokken om daar in de tempel hun offers te brengen. Soekot wordt ook wel het seizoen van blijdschap genoemd.

Soekot in de Bijbel

In Leviticus 23 is te lezen hoe God het Loofhuttenfeest instelt en het volk de opdracht geeft om voor zeven dagen hun woningen te verlaten om in een loofhut te verblijven.

Dat feest voor de Heere moet u per jaar zeven dagen lang vieren. Het is een eeuwige verordening, al uw generaties door. In de zevende maand moet u het vieren. Zeven dagen moet u in de loofhutten wonen. Alle ingezetenen van Israël moeten in loofhutten wonen, zodat de generaties na u weten dat Ik de Israëlieten in loofhutten liet wonen, toen Ik hen uit het land Egypte geleid heb. Ik ben de HEERE, uw God. – Leviticus 23:41-43.

In de Thora staat dus beschreven dat het een eeuwige verordening is voor de Joden om een week lang in een loofhut te verblijven. Er staat echter niet beschreven hoe dit in zijn werk moet gaan en hoe die loofhut er dan precies uit ziet. Deze bepalingen zijn er later bijgekomen.

Hoe wordt Soekot gevierd?

Loofhuttenfeest

Het Loofhuttenfeest wordt gevierd van de 15e tot de 21e van de Hebreeuwse maand Tisjree (buiten Israël tot de 22e). Zoals God bij monde van Mozes de opdracht aan het volk gaf om zeven dagen in een soeka (loofhut) te gaan wonen, zo doen de Joden dat vandaag de dag nog steeds. Een soeka is een tijdelijke verblijfplaats in vorm van een hut die buiten wordt gebouwd en minimaal drie muren moet hebben. De s’chach (het dak) wordt bedekt met takken en mag niet gesloten zijn. Zo kan men naar de sterren kijken en zich richten op God. Soekot vindt kort na Jom Kippoer plaats en na deze Grote Verzoendag staat er niets meer tussen God en Zijn volk in. Zeven dagen lang ‘woont’ men in de soeka. Er wordt elke dag minimaal een maaltijd gegeten, de Thora wordt er bestudeerd en er wordt gezellig met vrienden en familie gekletst. Veel religieuze Joden slapen zelfs in de soeka. Een soeka kan bijna overal worden gebouwd, op voorwaarde dat het onder de hemel is. In Israël worden veel soeka’s op platte daken gebouwd. De Talmoed spreekt zelfs over soeka’s op de ossenkar en op een boot.

Gastvrijheid op het Loofhuttenfeest

Gastvrijheid is bij veel Joodse feesten een onmisbaar onderdeel van de vreugde van de feestdag en zo ook bij Soekot. Volgens de Joodse mystieke traditie bezoeken de ‘zeven herders van Israël’ elke dag de soeka. In het Aramees staat dit bekend als de oesjpiezien. Deze gasten zijn Abraham, Izaäk, Jacob, Mozes, Aaron, Jozef en David. Elke dag wordt de soeka door een nieuwe gast bezocht, beginnend met Abraham. Daarbij heeft het woord ‘soeka’ in het Hebreeuws dezelfde numerieke waarde als twee van Gods namen samen die het meest gebruikt worden. Dit is een verwijzing naar dat wanneer de Joden bij elkaar komen in de soeka, ze letterlijk omringd worden door Gods aanwezigheid. Joodse geleerden stellen dat “het passend is voor alle Joden om in één soeka te zitten”. Dit is logistiek nogal moeilijk te regelen, maar veel Joden doen in ieder geval erg hun best om zoveel mogelijk gasten in hun soeka te proppen en laten zo zien dat ze toch proberen het principe zo goed mogelijk na te volgen.

Plantenbundel (loelav)

Naast het gebod om een loofhut te bouwen, maken Joden ook een plantenbundel (loelav). In Leviticus 23:40 staat namelijk het volgende voorschrift: “Op de eerste dag moet u voor uzelf vruchten van sierlijke bomen, takken van palmbomen, takken van loofbomen en van beekwilgen nemen, en u moet zich zeven dagen lang voor het aangezicht van de HEERE, uw God, verblijden.”

De loelav bestaat uit een palmtak (loelav), wilgentakken (aravot), mirtetakken (haddasim) en een citrusvrucht (etrog). De plantenbundels worden met veel toewijding samengesteld.

Er zijn verschillende uitleggen waar de verschillende planten in de loelav symbool voor staan. Een daarvan is dat de plantenbundel symbool staat voor het volk Israël:

• De etrog (citrusvrucht) heeft geur en smaak. Dit staat voor de Joden die kennis van de Thora hebben en goede daden doen.
• De loelav (palmtak) heeft smaak, maar geen geur. Dit staat voor Joden die goede daden doen, maar geen kennis van de Thora hebben.
• De haddasim (mirtetakken) hebben geur, maar geen smaak. Dit staat voor Joden die kennis van de Thora hebben, maar geen goede daden doen.
• De aravot (wilgentakken) hebben geen smaak en geen geur. Dit staat voor Joden die geen kennis van de Thora hebben en ook geen goede daden doen.

Joodse geleerden leren dat zoals deze plantenbundel in een hand wordt genomen, God ook deze verschillende mensen uit Israël bij elkaar brengt, zodat zij zich met elkaar verzoenen. Een andere uitleg is dat de etrog staat voor het hart van de mens, de mirte voor zijn oog, de wilg voor zijn mond en de loelav voor zijn wervelkolom (waarmee hij ruggengraat toont). Daarbij waren deze vier planten volgens de Joodse geleerde Maimomides de gemakkelijkst verkrijgbare producten in het land Israël en herinnerden ze aan de vruchtbaarheid van het land. De verschillende onderdelen in de plantenbundel symboliseren de natuur, de regen en de cyclus van de seizoenen, dingen die de hele mensheid deelt. Rabbijn Jonathan Sacks schrijft hierover dat ze hiermee de universele betekenis van het feest vertegenwoordigen.

Tijdens Soekot wordt er elke ochtend tijdens het ochtendgebed in de soeka en in de synagoge in zes richtingen gezwaaid met deze loelav, in de vier windrichtingen en naar boven en beneden. Dit is een beeld van Gods universele heerschappij. De loelav wordt ook gebruikt tijdens het Hallel-gebed (Psalm 113-118 en 136). In de Talmoed staat dat in de tijd van de tempel, de priesters wilgentakken over het altaar legden. Er werd op de sjofar geblazen waarna men in een rij rondom het altaar liep. Dit werd Hoshanot genoemd, wat ‘breng ons verlossing’ betekent.

Vandaag de dag gebeurt er nog steeds in soortgelijks in de synagoge. Op de zevende dag loopt men, in plaats van rondom het altaar, in een rij om de Thora die op de Bima (preekstoel) staat, waarbij ‘L’manacha Eloheinu, hosha na’, ‘Verlos ons, om Uw wil, onze God’, wordt gebeden.

Loofhuttenfeest en regen

Naast de loofhutten en de loelav, heeft Soekot ook alles met water te maken. Volgens de Joodse overlevering oordeelt God tijdens het Loofhuttenfeest over het water (regen). Daarom wordt er deze week veel voor regen gebeden. In de Talmoed staat geschreven dat op de hoogtijdagen water uitgegoten moet worden op het altaar, zodat de regens van dat jaar gezegend mogen zijn. In de tijd dat de tempel nog bestond, had de waterceremonie een belangrijke rol. Zo schrijft de Talmoed dat ‘wie niet de ceremonie van het waterscheppen heet ervaren, nooit blijdschap in zijn leven heeft gezien’. Tijdens deze waterceremonie werd er water uit de bron van Siloam geschept dat onder luid gezang en gejuich in optocht naar de tempel werd gebracht, om samen met de wijn als plengoffer op het altaar gebracht te worden. Daarbij zongen de mensen ‘U zult met vreugde water scheppen uit de bronnen van het heil’ (Jesaja 12:3). Op de laatste dag van Soekot gebeurt dit zelfs zeven keer.

Meer bijzonderheden over Soekot

De dag na Soekot

Naast het zeven dagen durende Loofhuttenfeest is er ook een achtste dag (Leviticus 23:36), die ‘Sh’mini Atzeret’ wordt genoemd. Dit is een dag van gebed, waarbij er vooral veel voor regen gebeden wordt. Het is het eind van de oogsttijd en er wordt gebeden voor regen zodat ook in het nieuwe seizoen alles weer mag gaan groeien en bloeien.

In Israël wordt op deze dag ook Simchat Thora (Vreugde der Wet) gevierd. Bij deze viering van de wet dansen Joden in de synagoge met Thorarollen en begint de cyclus van Thoralezingen weer opnieuw. Ondanks dat deze achtste dag direct na het Loofhuttenfeest is, wordt deze viering als een onafhankelijke feestdag gezien.

Soekot in het nieuwe testament

In Johannes 7:37-38 is te lezen hoe Jezus naar de waterceremonie op de laatste dag van het Loofhuttenfeest verwijst:

En op de laatste, de grote dag van het feest, stond Jezus daar en riep: Als iemand dorst heeft, laat hij tot Mij komen en drinken. Wie in Mij gelooft, zoals de Schrift zegt: Stromen van levend water zullen uit zijn binnenste vloeien.

Meer weten over Soekot?

Bekijk dan onderstaande video's:

Terug naar overzicht van de Joodse feesten