Israël denkt aan een situatie waarbij het militaire bestuur van Gaza in handen blijft van de IDF zodat er volledige vrijheid van handelen blijft in de enclave. De regering in Jeruzalem heeft gezworen dat Gaza nooit meer een bedreiging zal vormen voor Israël en ziet de aanwezigheid van het Israëlische leger in de enclave als de beste garantie dat dit ook inderdaad het geval zal gaan zijn.

In dit verband moet u denken aan een constructie zoals die al bestaat in Judea en Samaria, waar de IDF volledige vrijheid van handelen kreeg na de gebeurtenissen tijdens de Tweede Initifada (2000-2004). IDF eenheden doen invallen in Palestijnse steden en dorpen wanneer men inlichtingen heeft dat zich daar een terroristische bedreiging aan het ontwikkelen is, en houden zo de totale situatie min of meer onder controle.

Pogingen van Iran om de door de PA gecontroleerde gebieden om te vormen in een tweede Gaza hebben weliswaar tot een toename in terreuraanslagen geleid maar een raketcapaciteit die lokale terreurgroepen dachten te kunnen ontwikkelen werd door de IDF onmogelijk gemaakt. Er is dus duidelijkheid over het militaire bestuur van Gaza na de oorlog, die zal in handen blijven van de IDF.

Hetzelfde kan niet gezegd worden over duidelijkheid over het civiele bestuur. Nu al, is er sprake van een vacuüm dat Hamas herhaaldelijk heeft geprobeerd op te vullen. In het noorden van Gaza, bijvoorbeeld, probeerde Hamas de levens van de overgebleven bewoners opnieuw te controleren recentelijk. Dit maakte nieuw optreden van de IDF noodzakelijk.

Het Israëlsche plan

Israël denkt dat de beste oplossing voor het civiele bestuur van Gaza is dat lokale officials, die niet zijn geaffilieerd aan Hamas of andere terreurgroepen het bestuur van de Gazastrook zouden moeten overnemen. Premier Benjamin Netanyahu presenteerde aan het einde van februari een plan van slechts een pagina waarin voornamelijk werd gesproken over maatregelen die de veiligheid van Israël zouden moeten garanderen.

Over het civiele bestuur bleef het plan vaag en Netanyahu werd later gedwongen om zijn ideeën beter te specificeren. De premier sprak toen over lokale clans, die het bestuur van Gaza zouden moeten overnemen. Inderdaad werd er later melding gemaakt van gesprekken tussen Israëlische functionarissen en clanleiders in Gaza. De gesprekken met de clans werden geleid door Generaal Ghasan Aliyan de coördinator van COGAT, het civiele bestuur van de IDF in Judea en Samaria.

Het probleem met het clan idee is echter dat de clanleiders direct moeten vrezen voor hun levens wanneer zij een begin zouden maken met het civiele bestuur van Gaza. Hamas kan militair verslagen worden in Gaza maar heeft vele aanhangers die de levens van de nieuwe bestuurders zouden kunnen bedreigen. Netanyahu’s ideeën over het civiele bestuur van Gaza komen verder ook niet overeen met de plannen van invloedrijke buitenlandse spelers.

Het Amerikaanse plan

De Verenigde Staten zijn nog altijd van mening dat er een Palestijnse staat moet worden gevormd en dat de Palestijnse Autoriteit in vernieuwde vorm het bestuur van Gaza moet overnemen. Ook ziet de regering van president Joe Biden een rol weggelegd voor Saoedi-Arabië in Gaza. Men denkt daarbij echter voornamelijk aan de financiering van de reconstructie van Gaza waar in grote delen ongeveer zeventig procent van de huizen vernietigd of beschadigd is.

Biden en zijn minister van Buitenlandse Zaken Antony Blinken denken ook dat de weg naar een andere toekomst voor Gaza via een normaliseringakkoord tussen Israël en Saoedi-Arabië loopt. Mede om deze reden is Blinken al zes keer in het Midden-Oosten geweest sinds 7/10, waar hij bijna altijd ook Saoedi-Arabië bezocht. Het zevende bezoek begon vandaag met een bezoek aan Saoedi-Arabië waar de Amerikaanse topdiplomaat besprekingen zal voeren met de regering van Kroonprins Mohammed Bin Salman. Pas daarna zal Binken doorvliegen naar Tel Aviv.

Weerstand tegen de Amerikaanse plannen

Er zijn echter verschillende problemen met de Amerikaanse plannen. Ten eerste is er in Israël grote weerstand tegen de vorming van een Palestijnse staat na de gebeurtenissen op 7/10. Een recent opinieonderzoek wees uit dat 51 procent van de Israëlische bevolking tegen een Palestijnse staat is en slechts 36 procent voor in het geval dat er normalisatie zal komen met Saoedi-Arabië en de VS garant gaan staan voor rust vanuit de Gaza strook.

Een eerder onderzoek waarbij de normalisatie met Saoedi-Arabië buiten beschouwing werd gelaten wees uit dat 68 procent van de Israëli’s tegen de oprichting van een Palestijnse staat is. Deze poll die in februari werd gepubliceerd liet ook zien dat maar liefst 81 procent van de Israëlische bevolking (Arabieren en Joden) niet gelooft dat de PA zal veranderen, zelfs wanneer er hervormingen worden doorgevoerd.

Binnen de huidige Israëlische regering is er vrijwel niemand die het idee van een Palestijnse staat aanhangt. Dit geldt ook voor Machaneh Mamlachti (het Staatskamp), de partij van Benny Gantz die als links van het midden wordt gezien. Hetzelfde kan gezegd worden over het Amerikaanse idee om de PA in de hervormde versie het civiel bestuur van Gaza te laten uitvoeren.  Wanneer Netanyahu het Amerikaanse plan zou accepteren komt zijn regering ten val, dat staat vast.

Saoedi-Arabië is ondertussen nog altijd geïnteresseerd in normalisatie van de betrekkingen met Israël en de gesprekken daarover met de VS zijn doorgegaan ondanks de oorlog in Gaza. De regering in Riyad volgt de ontwikkelingen in Israël nauwgezet en is duidelijk geïnteresseerd in een Israëlische overwinning op Hamas. Ook beseft de Saoedische regering dat Israël in feite een oorlog voert tegen Iran, dat gezien kan worden als de gemeenschappelijke vijand.

Het struikelblok is tot nu toe geweest dat Riyad niet bereid bleek om het idee van een Palestijnse staat los te laten. Aangezien de regering Biden ook nog altijd van mening is dat er een Palestijnse staat moet komen lijkt het idee van een Saoedische rol in het toekomstige bestuur van Gaza, zoals sommigen in Israël graag zouden willen, een doodgeboren kind.

Het belang van een denazificatieproces

Het Amerikaanse plan negeert verder ook een ander belangrijk aspect voor de toekomst van Gaza, en dat is een ‘denazificatie proces’ voor de bevolking van de enclave. De burgers in Gaza zijn zeventien jaar lang blootgesteld aan hersenspoelingen door Hamas en kinderen hebben al die tijd haateducatie gekregen. Net zoals in Duitsland na de Tweede Wereldoorlog het noodzakelijk bleek om de bevolking te onderwijzen in democratie en tolerantie ten opzichte van de ander, is dat in nog sterkere mate nodig in Gaza.

In Israël is er consensus over de noodzaak van een denazificatieproces en dit wordt gezien als een belangrijk onderdeel van het totale rehabilitatieplan voor Gaza. Nu er in Gaza steeds meer burgers zijn die openlijk blijk geven van een afkeer van Hamas, lijkt dit een goed moment om een plan uit te werken voor her educatie van de bevolking. De vraag is echter wie dit denazificatieproces zou kunnen leiden.

Wanneer Israël dit zou proberen te doen zal men op het probleem stuiten dat de radicalisering van de bevolking is voortgekomen uit de Hamas versie van islam die Joden ziet als ‘untermenschen’, dus subhumaan. Beter zou zijn wanneer de her onderwijzing van binnenuit zou komen.

Palestijnse vredesactivisten

Er zijn in de Palestijnse maatschappij activisten die al lange tijd proberen om zelfstandig verandering teweeg te brengen in het denken over Israël. Een van hen is Rami Aman, een Palestijnse journalist uit Gaza die het Gaza Jeugd Comité oprichtte in 2015. Aman organiseerde videogesprekken op het internet tussen Palestijnse burgers in Gaza en Israëli’s. Hij noemde dit initiatief ‘Skype met de vijand’.

De journalist werd in 2020 door Hamas gearresteerd en beschuldigd van het ondermijnen van “de revolutionaire spirit”. Aman werd na een half jaar gevangenis weer vrijgelaten door Hamas. Dan is er Hamza Hawidi, een Palestijnse vredesactivist uit Gaza Stad die zojuist een opinieartikel publiceerde in het tijdschrift ‘Newsweek’. In dat artikel bekritiseerde Hawidi de pro Palestijnse activisten die nu meer dan 25 campussen in de Verenigde Staten in hun greep houden met pro Hamas demonstraties en illegale kampementen op het universiteitsterrein.

Hawidi noemde die acties antisemitisch en contraproductief. De activist schreef dat de haatuitingen de Palestijnse Arabieren in Gaza schade toebrengen en dat de droom van de eliminatie van Israël walgelijk is en niet gerealiseerd zal worden. Ook Hawidi werd door Hamas gearresteerd nadat hij publiekelijk kritiek uitte op de terreurorganisatie.

Een andere Palestijnse vredesactivist is Ali Abu Awad die in het Hamas bolwerk Beit Umar woont ten noorden van de stad Hebron. Awad richtte de organisatie Taghyeer (Verandering) op en propageert een vreedzame oplossing van het conflict met Israël. De activist was ooit een actief Fatah lid en werd door Israël veroordeeld vanwege het gooien van stenen naar Israëlische auto’s.

In de gevangenis onderging hij zijn eigen hervormingproces toen hij zag dat een hongerstaking meer succes had dan het gebruik van geweld. Zelfs nadat zijn broer Yousef werd doodgeschoten door een IDF soldaat bleef Awad geloven dat wraak niet het antwoord was. Er zijn dus Palestijnse Arabieren die vinden dat er een andere weg is in de relaties met Israël, en die zouden een rol kunnen spelen in de hervormingen die Gaza zal moeten ondergaan wil het leven daar een andere loop nemen.