We zijn bij een prachtige oase aan de Dode Zee. Een groen oord in de Judese woestijn, geliefd bij Israëliërs en toeristen. Niet alleen om de omgeving te zien, maar ook om even rond te drijven in de Dode Zee. De oase heeft een oppervlakte van ongeveer honderd hectare. We vinden hier vier bronnen: Ein David, Ein Arugot, Ein Shulamit en Ein Gedi. Verder komen er twee wadi’s in de Dode Zee uit: Nachal David en Nachal Arugot. Ze leveren per jaar drie miljoen kubieke meter water.

Het woord ‘Engedi’ betekent ‘boksbron’. De bezoeker die de omgeving verkent, snapt snel waarom. In en rond de oase lopen steenbokken, die niet bang voor mensen lijken te zijn. Geen wonder dat dit waterrijke gebied al in de oudheid bevolkt was. Archeologen hebben er een zesduizend jaar oude Chalcolithische tempel gevonden. Het oudste gedeelte van Engedi heet Tel Goren. We nemen er een kijkje, maar er is weinig te zien. Archeologen hebben hier sporen gevonden van bewoning uit de tijd van de koningen van Juda. Engedi was toen een kleine stad.

Het mozaïek in een synagoge die in de derde eeuw werd gebouwd. | Foto: Alfred Muller

De Bijbel noemt de plaats verschillende keren. In Jozua 15:62 staat dat de stad in Juda lag. In 1 Samuël 23 en 24 lezen we dat hier het conflict plaatsvond tussen Saul en David. Ook streed Jehosafat, de koning van Juda, hier tegen zijn vijanden, de Ammonieten en Moabieten. De gevechten begonnen in Chaseson-Tamar, dat is Engedi (2 Kronieken 20:1 e.v.).

Enkele honderden meters ten noorden van Tel Goren bevindt zich een interessante opgraving. We zien hier een straat uit de Romeinse periode, rituele baden, en fundamenten van gebouwen. Bijzonder fraai is de synagoge met mozaïek. Joden bouwden dit bedehuis aan het begin van de derde eeuw. Honderd jaar later voerden ze een renovatie uit. Archeologen geloven dat de synagoge en de rest van het stadje rond 530 verwoest werden, tijdens de vervolgingen in de tijd van keizer Justianus I.

Op Tel Goren met op de achtergrond Nachal Arugot. Aan de andere zijde van de wadi kibboets Engedi. | Foto: Alfred Muller

Een inscriptie waarschuwt tegen het openbaar maken van “het geheim van de stad”. De meeste wetenschappers geloven dat de welvaart gebaseerd was op een geheime methode om parfums te produceren van aromatische planten die hier groeiden, zoals de hennatros. Nergens in Israël bevindt zich zo’n grote concentratie van tropische planten als hier. Sommige zijn vrij zeldzaam. De hoge temperaturen bij de Dode Zee en de rijke aanwezigheid van water in dit gebied hebben gezorgd voor een rijke flora en fauna.

Dr. Gideon Hadas van de Israëlische Archeologische Dienst verricht onderzoek naar de gebouwen die zich rondom de synagoge bevinden. De huizen naast de synagoge werden al gedeeltelijk opgegraven in de jaren zeventig van de vorige eeuw, maar nu breidt hij de opgraving uit.

Het gaat om twee huizen, die hij de namen ‘huis van de schat’ (naar de munten die er zijn gevonden) en ‘huis van Halfi’ heeft gegeven. Volgens de inscriptie in de synagoge waren de donateurs van het gebedshuis de drie zonen van Halfi. Beide huizen zullen later voor het publiek toegankelijk zijn.

Hadas wijst erop dat uit oude bronnen blijkt dat het gebied belangrijk was voor pelgrims uit de vierde eeuw. Eusebius schreef in de vierde eeuw dat er zich in Engedi een “heel groot dorp van de Joden” bevond.