De actuele situatie in Israël

Op donderdag gingen opnieuw duizenden Israëli’s de straat op, en blokkeerden snelwegen alsmede de ingangen van de haven van Ashdod en andere vitale voorzieningen. Officieel gaat het nog steeds over de hervormingen in het rechterlijke en constitutionele systeem in Israël. Echter het wordt steeds duidelijker dat het om de rechtse regering zelf gaat. Dit is de meest religieuze en rechtse regering die Israël ooit had en dat is de werkelijke reden dat er allerlei acties worden georganiseerd die niets meer te maken hebben met de hervormingen van Minister van Justitie Yariv Levin.

Zo worden ministers van de regering van Premier Benjamin Netanyahu geïntimideerd en dit leidde tot de annulering van de participatie van deze politici in diverse evenementen. Premier Netanyahu zou, bijvoorbeeld, op woensdag spreken tijdens een conferentie in Tel Aviv maar zegde op het laatste moment af. Hetzelfde gold voor minister Levin en voor andere ministers van de regerende Likoed partij. Minister Avi Dichter werd op donderdag zelfs aangevallen met een vlagstok door een demonstrant.

Dat de protesten in toenemende mate gericht zijn tegen de gehele regering van Netanyahu werd ook duidelijk uit een mars die door de overwegend seculiere demonstranten in de ultra Orthodoxe stad Bnei Barak werd gehouden. De demonstratie was een duidelijke provocatie gericht tegen de ministers van de ultra orthodoxe partijen die deel uitmaken van de regering Netanyahu. Critici van deze manoeuvre schreven op Twitter dat de mars te vergelijken viel met een demonstratie van ultra orthodoxen tegen de ontheiliging van de Sjabbat in het centrum van Tel Aviv. Tel Aviv is een overwegend seculiere stad die qua cultuur te vergelijken valt met Amsterdam.

Hervormingsproces gaat door

De coalitie gaat inmiddels op volle kracht door met het proces van de hervorming van het rechterlijke systeem in Israël en ook met andere wetgeving die sterk afwijkt van de politiek van vorige regeringen.

Zo werd in de nacht van woensdag op donderdag een wetsvoorstel aangenomen die een deel van de zogenaamde disengagement wet uit 2005 buitenwerking stelt. Deze wet ging over de ontruiming van alle Joodse dorpen in Gaza, en vier in het noorden van Samaria.  Een onderdeel van deze wet was dat het ontruimde deel van Samaria ontoegankelijk zou worden voor Israëlische burgers en tot een verboden militaire zone werd verklaard. In de jaren na de ontruiming in 2005 werden herhaaldelijk pogingen gedaan om tenminste één van de verwoeste dorpen (Homesh) te herbouwen. Omdat dit onder de disengagement wet uit 2005 illegaal was, blokkeerde het Israëlische leger keer op keer deze pogingen en verwoestte de in de haast opgetrokken bouwsels.

Amerikaanse inmenging

Onder de nieuwe wet mogen Israëlische burgers nu het gebied in noord Samaria weer betreden. Premier Netanyahu maakte echter duidelijk dat er geen nieuwe “nederzettingen” zouden worden gebouwd in het bewuste gebied. Dat gebeurde nadat de Amerikaanse regering van President Joe Biden protest had aangetekend tegen de nieuwe wet, en gewaarschuwd had tegen iedere nieuwe “nederzettingen activiteit” in het gebied. Vedant Petal een woordvoerder voor het State Department (Ministerie van Buitenlandse Zaken) noemde de nieuwe wet “provocatief en niet productief ”.  Petal beweerde verder dat de nieuwe wet niet “consistent” was met afspraken die indertijd gemaakt waren tussen de toenmalige regering van George W.Bush en die van Ariël Sharon in Israël. Deze afspraken waren vastgelegd in een briefwisseling tussen de Amerikaanse president en de toenmalige Israëlische premier. Petal’s bewering was echter onjuist. Sharon had zich nooit vastgelegd op het uitbannen van iedere Joodse toegang tot het gebied rond Homesh. De regering Obama had zich bovendien later gedistantieerd van de afspraken tussen Sharon en Bush.  Dit, omdat de laatste in zijn briefwisseling had duidelijk gemaakt dat van Israël niet kon worden verwacht dat het zich in zijn geheel zou terugtrekken uit wat algemeen wordt aangeduid als de Westelijke Jordaanoever (Judea en Samaria).

Israëlische ambassadeur ontboden

Het bleef niet bij deze Amerikaanse veroordeling bleek later. Voor het eerst in zeer lange tijd werd de Israëlische ambassadeur in de Verenigde Staten ontboden door het State Department. Ambassadeur Michael Herzog ontving een reprimande van Wendy Sherman de Amerikaanse Onderminister van Buitenlandse Zaken. Sherman, die bekend staat als een linkse radicaal, was als  hoofdonderhandelaar over de nucleaire akkoorden met Noord Korea en Iran verantwoordelijk voor het fiasco van de Amerikaanse politiek in deze onderhandelingen.

De reprimande van Sherman was het duidelijkste bewijs van het ongenoegen van de Amerikaanse regering met de politiek van Netanyahu’s coalitie tot nu toe. Dat ongenoegen werd tot nu toe meestal verwoord door de Amerikaanse ambassadeur in Israël, Tom Nides. Nides begon zich begin februari te mengen in de interne Israëlische controverse over de hervormingen in het constitutionele apparaat. Hij vertelde Netanyahu dat hij “zijn voet op de rem” moest zetten in het hervormingsproces en waarschuwde dat “we niet samen kunnen werken op dingen wanneer je achtertuin in brand staat”.

Verandering in houding Biden

De nieuwe druk die de Amerikaanse regering op die van Netanyahu uitoefent kan dus niet los worden gezien van de interne situatie in Israël. Biden is geen Obama, en wordt nog steeds gezien als een vriend van Israël. Het wordt echter met de dag duidelijker dat de Amerikaanse President afstand wil nemen van deze Israëlische regering. Dit kwam ook ten uiting toen Betzalel Smotrich, de nieuwe Israëlische Minister van Financiën en Civiel Bestuur (in Judea en Samaria), de VS bezocht.

Smotrich die religieus Zionistisch is, en in Samaria woont met zijn gezin, werd gemeden door officials van de regering Biden. Premier Netanyahu heeft verder drie maanden na zijn hernieuwde aantreden nog altijd geen uitnodiging gekregen voor een officieel bezoek aan het Witte Huis. Een dergelijke uitnodiging was standaard praktijk in de relaties tussen Israël en de VS.

Biden beperkte zich afgelopen weekend tot een telefoongesprek met Netanyahu, waarin hij zich ook mengde in de interne Israëlische controverse over de hervormingen binnen het rechterlijke apparaat in de Joodse staat. Dat werd duidelijk uit de samenvatting van het telefoongesprek die door het Witte Huis werd gepubliceerd.

Duitse inmenging

Dezelfde ongekende inmenging in de interne Israëlische politiek viel Netanyahu ten deel toen hij afgelopen week Duitsland bezocht. Kanselier Olaf Scholz uitte zijn “bezorgdheid” over de hervormingen binnen het constitutionele apparaat in Israël en verzocht hem dwingend om het compromis voorstel van President Isaac Herzog te accepteren. Zoals wellicht bekend, verwierp de coalitie Herzog’s compromis voorstel omdat dat het oude systeem grotendeels in takt zou laten.

Amerikaanse financiering

De buitenlandse bemoeienis met de crisis in Israël blijft niet beperkt tot de politici. De Amerikaanse organisatie New Israel Fund (NIF) geeft donaties aan de organisatoren van de wekelijkse protesten. NIF financierde het vlagvertoon en de enorme spandoeken die waarneembaar zijn tijdens deze demonstraties. In een rapport dat door The Washington Free Beacon werd gepubliceerd schreef onderzoeksjournalist Adam Kredo dat het State Department een bedrag van 38.000 dollar aan de beweging die de protesten organiseert had gegeven. Deze organisatie, de beweging voor kwaliteitsregering, was ook verantwoordelijk voor petities tegen regeringsbesluiten die sinds Netanyahu aan de macht is werden getorpedeerd door het Hooggerechtshof in Israël. De regering in Jeruzalem is op de hoogte van de inmenging door het State Department volgens een official die anoniem wilde blijven. Vanwege de speciale relatie tussen de VS en Israël wordt er echter over gezwegen.