Volgens historici heeft de gouden eeuw van Israëlische wijnbouw plaatsgevonden tussen 1500 en 500 voor Christus. Israëlische wijncultuur kent daarom een lange geschiedenis die slechts door anti-alcoholoorlogen tijdens de Arabische en Ottomaanse bezettingen is onderbroken, al zijn daarbij helaas wel een aantal inheemse rassen teloorgegaan.

Rothschild

De moderne wijnindustrie in Israël dateert van 1882. Toen stichtte Baron Edmond de Rothschild het bedrijf Carmel, al was de eerste Israëlische wijnkelder van rabbi Schorr al in 1848 gebouwd. De komst van uit Rusland en Oost-Europa door pogroms gevluchte Joden, gaf een nieuwe stimulans aan de wijnbouw in het land. Aanvankelijk werden alle wijngaarden in de warme kustgebieden aangeplant. De aanplant in de koelere gebieden op de Golanhoogvlakte en in Galilea moest nog wachten tot de jaren zeventig.

Keerpunt in kwaliteit

De vestiging van de Golan Heights Winery in 1983 wordt algemeen gezien als een keerpunt in de geschiedenis. Dit bedrijf richtte zich voor het eerst puur op kwaliteit, wat een aantal andere producenten inspireerde ook voor kwaliteit te gaan. Sinds ongeveer twintig jaar is er een enorme groei gaande van het aantal kleine wijnbedrijfjes. Volgens de laatste tellingen moeten dat er inmiddels meer dan tweehonderd zijn.

Israëls Big Five

Hoeveel wijnproducenten er precies ook zijn, in wijngaardoppervlak stellen ze niet zoveel voor. Israëls vijf grootste wijnbedrijven – Carmel, Barkan, Golan Heights, Teperberg en Binyamina – zijn goed voor meer dan driekwart van de totale Israëlische wijnproductie. Daarbij is Carmel bijna net zo groot als de andere vier bij elkaar. Kwalitatief hebben de kleine wijnmakers echter een enorme invloed gehad, niet in het minst op de grote vijf. Was de kwaliteit van de premiumwijnen tien jaar geleden nog gepasteuriseerd, smakeloos en saai, nu zijn de wijnen modern gemaakt met de nadruk op primair fruit zonder enige vorm van pasteurisatie.

Opmerkelijk

Op zich is die diversiteit aan wijnmakers opmerkelijk, zeker omdat Israël een piepklein wijnland is. Het ligt weliswaar aan de Middellandse Zee, maar is verder omsingeld door Libanon, Syrië, Jordanië en Egypte. Qua oppervlak is het kleiner dan Nederland, en met zijn vierduizend hectare wijngaard is het slechts nummer 36 van de wereld. In perspectief: Bordeaux alleen heeft meer dan 25 keer zoveel wijngaard dan Israël in zijn geheel.

Klimaatverschillen groot

Dat betekent overigens niet dat er geen klimatologische verschillen in dit miniatuurwijnland bestaan. Sterker nog, je kunt ’s ochtends skiën op de berg Hermon om ’s middags door de verstikkende hitte van de Negevwoestijn te lopen. De wijngaarden volgen eenzelfde patroon, waarbij het land is opgedeeld in vijf regio’s. Van noord naar zuid zijn dat Galilea (met onder meer de Golanhoogte), Shomron (met Carmel en Sharon), Samson (met Dan, Adulam en Latrun), de heuvels van Judea (met Beth El, Jeruzalem en Hebron) en de Negev (met onder meer Ramrat Arad). Volgens de kenners zijn de Golanhoogte en de heuvels van Judea de beste regio’s, al zijn er opmerkelijke gebieden in de Negev en Samson, met name de hoger gelegen delen daarvan. Niet voor niets is Galilea intussen het grootste wijngebied en Judea het snelst groeiend.

Werk in uitvoering

Israël heeft beslist urgentere zaken aan zijn hoofd dan zich zorgen te maken over de toekomst van zijn wijnbranche. Zelfs in vreedzame tijden zijn fruit en groente tien keer zo belangrijk als wijn. Daarom neem ik mijn hoedje af voor de vooruitgang die hier de afgelopen twintig jaar is bereikt. Daarbij zijn de vooruitzichten voor de toekomst nog rooskleuriger: niet alleen komen steeds meer wijngaarden op volwassen leeftijd, maar de meerderheid van de beste wijnmakers van het land is jong, heeft gestudeerd, is getraind in Europa, Amerika of Australië en is ambitieus. Ik voorspel dat de wijnen van Israël het komende decennium nóg een grote kwaliteitssprong gaan maken. Zevenduizend jaar na het eerste druivensap is Israëls wijnproductie nog steeds ‘werk in uitvoering’.