Het was het laatste vreugdevolle tafereel dat de wedstrijd tussen Ajax en Maccabi Tel Aviv omgaf. Niet alleen verloor de Israëlische club de wedstrijd tegen Ajax met vijf tegen nul, maar er voltrok zich daarna een drama dat in Israël was geanticipeerd, maar niet door de politie in Amsterdam. De pogrom die overwegend moslim Nederlanders geruime tijd uitvoerden in Amsterdam werd in Israël al gauw vergeleken met de pogroms die de nazi’s uitvoerden tegen de Nederlandse Joden tijdens de Tweede Wereldoorlog. In de media werden twee foto’s gepubliceerd waarop te zien was hoe de nazi’s Joden mishandelden in Nederland en de andere was van de pogrom afgelopen nacht. De overeenkomsten waren duidelijk zichtbaar.

Ook werd er veelvuldig gesproken over de collaboratie van Nederlandse burgers en autoriteiten met de wreedheden van de Nazi’s, die uiteindelijk tot de moord op zes miljoen Joden leidden en tot de bijna volledige uitroeiing van de Joodse gemeenschap in Nederland.

Voor mij persoonlijk kwam de pogrom niet als een verrassing. Veertig jaar geleden begeleidde ik een aantal mensen met een verstandelijke handicap bij een wedstrijd tussen Ajax en rivaal Feijenoord in het Olympisch stadion in Amsterdam. Na afloop van de wedstrijd, die door de Rotterdamse club werd verloren, urineerden Feijenoord-hooligans op de Ajax-fans beneden in het stadion. Dit terwijl zei het spreekkoor aanhieven: “Hamas, Hamas, de Joden aan het gas”. De Amsterdamse politie keek passief toe toen de Feijenoord-fans deze walgelijke daden uitvoerden. Het was tevens de laatste Nederlandse voetbalwedstrijd die ik bezocht, en het incident was een van de redenen dat ik later besloot om naar Israël te emigreren.

Terwijl in de Portugese synagoge bij het Waterlooplein een herdenkingsplechtigheid werd gehouden over de zogenaamde Kristallnacht, de grootste pogrom in Duitsland voor het uit het uitbreken van de Tweede Wereldoorlog, werden buiten opnieuw Joden gemolesteerd door een menigte uitzinnige moslims. Dit, nadat op de sociale media werd opgeroepen om “op Joden te jagen” toen Maccabi Tel Aviv fans op de Dam een Palestijnse vlag verbrandden.

Het was duidelijk dat de politie niet was voorbereid op dit geweld tegen de 2.751 Maccabi Tel Aviv fans die in Amsterdam waren. Dit, ondanks duidelijke waarschuwingen door de Israëlische autoriteiten dat er gewelddadige acties zouden worden ondernomen tegen de Israëlische fans. Tot drie keer toe werd er een waarschuwing gestuurd vanuit Israël naar de Nederlandse autoriteiten, maar niet naar de Maccabi fans, die onwetend waren over wat hen te wachten stond.

De afschuw over de pogrom werd in Israël echter al snel omgezet in daden en de IDF besloot om een reddingsteam naar Nederland te sturen dat medische en andere hulp zou moeten bieden aan de slachtoffers van de pogrom. Het vliegtuig met het IDF-team stond al klaar voor vertrek, maar wachtte nog steeds op toestemming van de Nederlandse autoriteiten voor landing op Schiphol. Die toestemming kwam niet en premier Benjamin Netanyahu besloot daarop om de reddingsactie met civiele vliegtuigen van de drie grote Israëlische luchtvaartmaatschappijen uit te voeren. Arkia was de eerste maatschappij die besloot om twee vliegtuigen naar Amsterdam te sturen voor vrij vervoer naar Tel Aviv. El Al en Israir besloten daarop om ook een aantal vliegtuigen te sturen voor vrij vervoer van de Maccabi TA-fans. El Al, de nationale luchtvaartmaatschappij, kreeg van het rabbinaat in Israël toestemming om op Shabbat te vliegen, iets dat alleen in zogenaamde Pikoeach Nefesh (Redding van de ziel) situaties wordt toegestaan. De firma PassportCard laat twee vliegtuigen naar Amsterdam vliegen met medische teams die de gewonde Israëli’s naar huis zullen brengen.

Daarnaast hielpen lokale telefoonmaatschappijen in Israël hun cliënten in Amsterdam om gratis contact te onderhouden met familie en vrienden in Israël. Er waren ook meldingen over gijzelnemingen, maar die zijn tot nu toe niet bevestigd. Op het moment van het schrijven van dit rapport worden er nog altijd twee Maccabi-fans vermist, maar het zou kunnen dat zij onbereikbaar zijn omdat hun telefoons werden gestolen. Dit bleek uit een getuigenis van een Maccabi-fan die zei dat hij een vriend belde en toen in het Arabisch werd beantwoord.

Interviews met Maccabi-fans die in Israël werden gepubliceerd, gaven een goed beeld van de angst en het trauma die de pogrom had veroorzaakt onder de fans van de voetbalclub uit Tel Aviv. De fans zeiden dat zij hun leven lang zouden worden achtervolgd door wat hen was overkomen, ruim een jaar nadat Hamas 1.200 Israëli’s uitmoordde op 7 oktober 2023. De Israëli’s verhaalden over de collaboratie van sommige Nederlanders met de aanvallers en zeiden dat taxichauffeurs weigerden hen mee te nemen en dat sommigen van hen zelfs meehielpen bij het achtervolgen van de Maccabi-fans. Een van de fans hield zich voor dood in een open boot in de Amstel, totdat de politie arriveerde en hem meenam. Anderen vertelden dat de eigenaren van open kiosken en andere winkels weigerden om hen een schuilplaats te geven. Hetzelfde gold voor het personeel van een niet nader genoemd hotel.

Reacties in het Midden-Oosten

Commentatoren in de Arabische Golfstaten veroordeelden ondertussen in felle bewoordingen de houding van de Nederlandse autoriteiten. Zij raadden de Nederlandse regering aan om “krachtige maatregelen te nemen tegen de moslim radicalen” die verantwoordelijk waren voor de pogrom. Louis Sharif een van deze commentaren, die in Abu Dhabi woont, schreef dat wanneer de Nederlandse autoriteiten geen krachtige actie ondernemen tegen deze “terroristische boeven”, dat Nederland zich dan in feite overgeeft aan de radicale islamisten die het land dan zullen verwoesten.

“Luister naar degenen die de Moslim Broederschap en andere Islamisten hebben verslagen en stop met het geven van onderdak aan dit tuig”, schreef Sharif.

Amjad Taha, een commentator die in de Verenigde Arabische Emiraten woont, raadde de Nederlandse autoriteiten aan om dit tuig te deporteren naar de gebieden die worden gecontroleerd door Hamas en Hezbollah of naar de Taliban in Afghanistan. “Dit gaat niet over Israël of over Libanon of Hamas. Nee, dit gaat over antisemitisme” schreef Taha.

Uit de reacties van Israëlische burgers op deze en andere artikelen over de pogrom werd duidelijk dat een aantal van hen denkt dat Iran achter de organisatie van de pogrom in Amsterdam zat. De reacties van Nederlandse burgers gingen voornamelijk over de schaamte die men voelde en over kritiek op de NOS, die klaarblijkelijk de ernst van de situatie bagataliseerde.