De belangrijkste emotie die in de oude joodse bronnen beschreven wordt, is simcha. Dien G’d met vreugde. Zelfs in moeilijke tijden, kun je vreugde ervaren door te kijken naar wat er – ondanks alles – goed is gegaan. Zoals de zon door de wolken schijnt, bevrijdt vreugde de geest.

We hebben het afgelopen jaar echte wonderen meegemaakt. Volgens een woordvoeder van het Israëlische leger zijn er tussen 7 oktober 2023 en 7 oktober dit jaar 26.240 (!) raketten op Israël afgeschoten vanuit Gaza, Libanon, Iran, Syrië en Jemen. Experts, die deze enorme aanvallen afzetten tegen het relatief zeer geringe aantal Israëlische slachtoffers, spreken van grote wonderen.

Ik wil spreken over heldendom, van daden van hoop, die ik dagelijks om mij heen zie. In de nasleep van zeer tragische gebeurtenissen zoals die van 7 oktober 2023, krijgt heldendom een nieuwe betekenis, waarbij oude Joodse tradities worden verbonden met de hedendaagse uitdagingen.

Eeuwenoude identiteit

In onze eeuwenoude Joodse traditie is heldendom nauw verbonden met de hogere roeping in ons leven en de strijd om onze eigen identiteit. Heldendom uit zich vaak in kleine details, die enorme verschillen kunnen maken. En zoals altijd in de Joodse geschiedenis spelen hierbij de vrouwen een absolute hoofdrol, ook wanneer we er weinig over horen. Esther, die de troonzaal van koning Ahasveros zonder toestemming betreedt en de doodstraf riskeert om haar volk te redden uit de klauwen van Haman is misschien wel de bekendste heldin uit de Joodse geschiedenis.

Maar ook met Chanoeka, het Lichtfeest in de winter, speelt de buitengewoon mooie Judith, de dochter van de hogepriester Jochanan, de hoofdrol omdat ze generaal van de Syrische Hellenisten met een list wist te onthoofden en zo de Joodse bevolking van een gewisse dood redde.

We zien grote helden tijdens de Egyptische slavernij. Farao is zo bang voor de vreemdeling in zijn midden, dat hij besluit dat voor de jongens van het Joodse volk in het geheel geen plaats is. Hij draagt de Joodse vroedvrouwen, Sjifra en Poe’a op bij de geboorte alle Joodse jongens onmiddellijk te doden. Zij weigeren zijn bevel uit te voeren. De dapperheid van deze vrouwen tegenover de machtigste, genocidale, potentaat van de oudheid laat zich maar nauwelijks vatten.

Nadat we G’d erkenden in Egypte en bij de berg Sinaï, waar we de Tien Geboden kregen, werd ons een belangrijke religi­euze wereldrol toegewezen. G’d sloot met ons een spe­ciaal verbond: ‘Jullie zijn Mijn getuigen, zo luidt het woord van G´d, en Mijn knecht, die Ik uitgekozen heb’ (Jesaja 43:10). Wij moeten de G´ddelijke intentie in de schepping beleven en uitdragen. Ons morele niveau, doorzettingsvermogen en onze levensvatbaarheid getuigen van een hogere intentie in de men­se­lijke geschiedenis.

“Niet omdat u groter was dan al de andere volken heeft G’d liefde voor u opgevat en u uitgekozen” (Deut. 7:7)

Heldenmoed

We zijn het geringste onder de volkeren en altijd anders dan de omgeving omdat onze identiteit als G’ds volk ons een totaal andere levensdimensie heeft geschonken. Deze opdracht waarmaken vereist heldenmoed, die onze Aartsvaders, Avraham, Jitschak en Ja’akov hebben voorgeleefd. Avraham bijvoorbeeld kon met zijn monotheïsme rekenen op een enorme weerstand vanuit de hedonistische heidense wereldbevolking maar bleef vastberaden in zijn geloof in de eenheid van G’d. Hij moest jarenlang onderduiken volgens de Midrasj (achtergrondverklaring) en werd uiteindelijk door Nimrod in de vuuroven gegooid voor zijn overtuiging.

Een held word je als je op het juiste moment met een diepgevoelde afkeer van onwaarheid en onrecht, totale devotie aan je opdracht en een intens idealistische instelling op de juiste plaats bent. Zo begon Avraham aan zijn levensmissie.

Dit oeroude, Bijbelse perspectief laat zien hoe modern heldendom, gebaseerd op tijdloze principes, vaak opduikt in onverwachte crisismomenten. Een held put uit de kern van zijn persoonlijkheid, improviseert vanuit zijn overtuiging, volgt zijn gevoel en omarmt onzekerheid omdat niemand de uitkomst en uitwerking van zijn heldhaftig optreden kan voorspellen.

Crisismomenten

Gedurende de hele menselijke geschiedenis hebben we desastreuze crisismomenten meegemaakt en moesten we met de moed der wanhoop vechten tegen de overmacht van de meerderheid:

• We hebben Egypte en de Farao overleefd.
• We hebben de Perzen en de Grieken overleefd.
• We hebben de macht van de Romeinen en hun wreedheid overleefd.
• We hebben de inquisitie in Spanje en de pogroms in Rusland overleefd.
• We hebben Hitler, de Nazi’s en de Holocaust overleefd.
• We hebben de legers van zeven Arabische landen, van Nasser en Saddam overleefd.

We zullen met G’ds hulp ook onze vijanden van vandaag overleven.