Op het moment van schrijven is het Israëlische leger het langverwachte offensief tegen de stad Rafah in het zuiden van Gaza begonnen. Het offensief werd lange tijd opgehouden vanwege druk van de Amerikaanse regering, die vond dat er geen duidelijk plan was voor de evacuatie van de meer dan een miljoen burgers in het gebied rond Rafah. Ook werd de operatie keer op keer uitgesteld om onderhandelingen over een nieuw staakt-het-vuren en de terugkeer van gijzelaars een kans te geven.

Twee derde heroverd

Die onderhandelingen werden gestaakt nadat Hamas een spel speelde dat erop gericht leek slechts tijd te winnen en vasthield aan de maximale eisen, zoals de volledige terugtrekking van het Israëlische leger uit Gaza. Het leger heeft nu ongeveer twee derde van het grondgebied van Gaza veroverd en hanteert momenteel een strategie zoals we die kennen van de gebieden onder bestuur van de Palestijnse Autoriteit: wanneer er inlichtingen zijn over terreuractiviteiten in de desbetreffende gebieden in Judea en Samaria voeren legereenheden invallen uit om de terroristen te arresteren. In Gaza wordt op verschillende plaatsen nu dezelfde strategie gehanteerd.

Tentenkamp

Begin mei presenteerde de legertop een uitgewerkt plan voor de opvang van de vluchtelingen uit Rafah en omstreken. Het plan voorzag in een nieuwe veilige zone langs de kust in het centrum van Gaza. In deze zone (Al Mawasi) hebben de Israëli’s een tentenkamp van veertigduizend tenten opgetrokken, terwijl de Verenigde Arabische Emiraten vijf veldhospitalen bouwden en meehielpen bij de aanleg van andere essentiële infrastructuur. Het tentenkamp werd in gebruik genomen toen het Israëlische leger het offensief rondom Rafah begon en de burgers daar via pamfletten opdracht gaf te vertrekken.

Corridor

Er is verder een beveiligde corridor aangelegd langs de kust van Gaza en een snelweg die de Israëlische grens verbindt met deze corridor. Op deze wijze kan het leger voorkomen dat terroristen van het zuiden naar het noorden van Gaza weten te komen. Het verplaatsen van de één miljoen vluchtelingen zal ongeveer drie weken in beslag nemen. Pas daarna zal de grondoperatie tegen het laatste Hamasbolwerk in Gaza echt beginnen. Tot nu toe was het vizier gericht op de inname van de zogenaamde Philadelphi-corridor, de strook langs de grens met Egypte. Dit werd gedaan om de toevoer van wapens en contant geld aan Hamas af te knijpen.

Gijzelaars

Men verwacht dat het offensief minimaal zes weken zal gaan duren, maar daarmee is de oorlog niet voorbij. Israël denkt dat het nog jaren zal duren voordat Gaza geheel vrijgemaakt is van iedere Hamas aanwezigheid. Dit heeft vooral te maken met de zogenaamde ‘metro’, het naar schatting 450 kilometer lange tunnelcomplex dat Hamas in de jaren tussen 2007 en 2024 ondergronds bouwde. Tot nu toe heeft het leger tussen de twintig en veertig procent van de tunnels vernietigd. Het grote probleem bij het vernietigen van de tunnels is dat de overgebleven gijzelaars (131) daar zeer waarschijnlijk worden vastgehouden. Het is onduidelijk hoeveel van hen nog in leven zijn. Aangenomen wordt dat de meesten vermoord zijn door Hamas. Dit vermoeden werd versterkt, nadat Hamas niet in staat bleek een lijst van veertig levende gijzelaars te overhandigen aan de bemiddelaars van Qatar en Egypte. De inlichtingendienst van het Israëlische leger zegt te weten waar de meeste gijzelaars zich bevinden, maar iedere bevrijdingspoging zal vrijwel zeker eindigen in hun dood. Het laatste nieuws hierover is dat zeker 38 gijzelaars niet meer in leven zijn.

Zesduizend vrachtwagens

Ondertussen is de humanitaire situatie in Gaza in de afgelopen periode sterk verbeterd waar het om de levering van voedsel en andere levensmiddelen gaat. Nadat er een internationale campagne tegen Israël op gang kwam over de honger in Gaza (die overigens alleen in het noorden van de enclave was) besloot de regering in Jeruzalem Gaza te overspoelen met humanitaire hulp. Het aantal vrachtwagens dat Gaza in april binnenreed, was meer dan zesduizend, een toename van 28 procent ten opzichte van maart. Israël herstelde ook de watervoorziening aan Gaza en bracht verder 1.073 tankwagens met water naar de enclave via de grensovergangen.

Voedseldropping

Naast de humanitaire hulp die Israël levert, brengen ook een paar andere landen voedsel en andere levensmiddelen naar Gaza. De Verenigde Arabische Emiraten zijn zeer actief in Gaza en zonden duizenden tonnen voedsel via de lucht (droppings) en via de haven van Ashdod. In totaal hebben de VAE tot nu 31.000 ton levensmiddelen geleverd sinds het begin van de oorlog. Een gedeelte van deze hulp werd via een landverbinding met Saoedi-Arabië, Jordanië en Israël naar Gaza gereden (1160 trucks). Turkije is een andere belangrijke leverancier van humanitaire hulp. Daarnaast waren er zeven landen die voedseldroppings uitvoerden boven Gaza.

Sterk verbeterd

De Amerikanen zijn bezig een drijvende haven te bouwen voor de kust van Gaza. Momenteel is de helft van de constructie van deze haven, die wordt uitgevoerd door duizend Amerikaanse militairen, afgerond. Wanneer de haven operatief wordt, zullen per dag nog eens 150 vrachtwagens met levensmiddelen en andere essentiële zaken Gaza binnenrijden. Dit alles laat zien dat de humanitaire situatie in Gaza sterk verbeterd is. Het probleem is hier opnieuw Hamas, dat de humanitaire hulp steelt en vaak tegen woekerprijzen op de markt verkoopt. Ook wordt een aanzienlijk deel van de goederen door Hamas naar de ‘metro’ gebracht voor eigen gebruik. Op de sociale media is voldoende bewijs geleverd voor deze praktijken in de vorm van videomateriaal.

Herstel in fasen

Tot slot. De Israëlische regering publiceerde op drie mei jl. voor het eerst een duidelijk plan voor de toekomst van Gaza. Het plan kent drie fases, en de eerste fase duurt twaalf maanden en is gericht op het herstellen van de humanitaire hulp en het creëren van veilige zones zonder Hamas. Een coalitie van zes Arabische landen, waaronder Saoedi-Arabië, zou de verstrekking van de humanitaire hulp moeten gaan overzien. De tweede fase gaat vijf tot tien jaar duren en is gericht op de reconstructie van Gaza, eveneens onder regie van de Arabische coalitie, maar die zal worden uitgevoerd door een nieuw orgaan: de Gaza Rehabilitatie Autoriteit. Lokale burgers zullen dit orgaan moeten gaan bemannen. Tegelijkertijd zal er een ‘Marshallplan’ moeten komen voor Gaza, en een denazificatieprogramma. Pas daarna zou er sprake kunnen zijn van hernieuwde autonomie. De enorme investeringen in de Gazastrook moeten duizenden banen gaan opleveren en zullen een einde moeten maken aan de armoede daar.