“Tatty! (papa) Tatty! Gaan we de dingen voor de soeka halen?”, vroeg mijn zoon mij vorige week opgewonden meteen nadat hij terugkwam van school – op de eerste dag na Rosj Hasjana.
Aangezien Soekot (Loofhuttenfeest) aanstaande vrijdagavond begint, waren de deuren van de Soeka-opslagruimte van ons appartementencomplex vorige week al geopend. En veel Soeka-materiaal (houten muren, balken, soeka-bekledingen, enzovoorts) lag al opgestapeld in de lobby; wat grote opwinding veroorzaakte bij alle kinderen.
Sindsdien zijn veel buren al begonnen met het bouwen van hun Soekot (meervoud van soeka) en het eindeloze geluid van bouwen, boren en hameren houdt niet op tot laat in de nacht. Maar na alle omstandigheden van de laatste tijd, bleek dit alles eigenlijk juist een hele prettige afleiding van alles. De Thora noemt Soekot namelijk een “tijd van vreugde”. En wie wil zich niet verheugen?
Blij zijn!
Soekot is zonder twijfel het meest vreugdevolle van de drie door de Bijbel voorgeschreven pelgrimsfeesten. In de traditioneel-Joodse gebeden voor de feestdagen heeft elk feest zijn eigen beschrijving. Pesach wordt de ‘tijd van onze bevrijding’ genoemd. Sjavoe’ot: de ‘tijd van het geven van onze Thora’. Maar Soekot wordt simpelweg beschreven als: de ‘tijd van onze onze vreugde’. De Thora draagt ons zelfs drie keer op om ons te verheugen op Soekot. Geen enkel ander feest is meer dan één keer het onderwerp van deze instructie.
Soekot is de feestdag waarop we Joodse eenheid vieren - zoals gesymboliseerd word door de Soeka zelf, waarvan de muren ons allemaal samenbrengen; en de vier soorten, die de essentiële eenheid van het Joodse Volk symboliseert, ondanks verschillende niveaus van Thorakennis en naleving.
In de tijd dat de Heilige Tempel in Jeruzalem stond, was er op elke avond van Soekot een grote viering van watertrekking uit de bron van Siloam. Uniek aan de feestdagen van Soekot is de mitswa (gebod) om een waterplengoffer op het altaar van de Heilige Tempel te gieten. Dit water werd de avond ervoor getrokken, te midden van veel fanfare, zang, feestvreugde en zelfs acrobatische stunts uitgevoerd door de grootste Thora-geleerden van die tijd. De Talmoed zegt hier zelfs over dat "iemand die het feest van de Watertrekking niet heeft meegemaakt, heeft in zijn leven geen echte vreugde gezien!"
Maar ook al hebben we vandaag geen tempel meer, het is het nog steeds gebruikelijk om op de nachten van Soekot samen te komen om te zingen, dansen en vrolijk te zijn. En zo zullen ook wij proberen zoveel mogelijk gasten te ontvangen tijdens deze week; om te delen in de vreugde en gastvrijheid die Hasjem ons heeft geschonken - vooral tijdens deze speciale tijd van het jaar.
Een mitswa voor iedereen
Idealiter zouden we na afloop van Jom Kippoer moeten beginnen met het bouwen van de soeka, zodat we onmiddellijk van de ene mitswa (terugkeren naar G-d op Jom Kippoer) naar de andere gaan (het bouwen van de soeka). Indien dit niet mogelijk is, schrijft de halacha (Joodse wet) voor dat men de volgende ochtend moet beginnen. Maar als dit hem niet voldoende tijd geeft om de Soeka te voltooien, kan men ook vóór Jom Kipoer beginnen met bouwen. Het beste is dat de Soeka de dag na Jom Kipoer volledig gebouwd is. Maar als het hierdoor echter niet goed en stevig staat, behoren we meer tijd te besteden aan het bouwen van een betere en mooiere Soeka.
Iedereen, inclusief vrouwen en kinderen, kan een soeka bouwen. Een feit waar mijn zoon heel blij mee is. Hij is namelijk heel erg enthousiast over alles wat maar met de komende feestdag te maken heeft. Hij vindt het helemaal geweldig om te helpen met het bouwen van onze soeka, en natuurlijk om deze te versieren. En dus is hij de afgelopen twee avonden tot diep in de nacht bezig geweest met het decoreren ervan (of, ons te vertellen waar wij de versieringen moeten ophangen).
Tegen de tijd dat jullie dit zullen lezen zal onze Soeka waarschijnlijk al (bijna) klaar zijn. En met alle moeite die erin is gestoken weet ik zeker dat het zeer huiselijk zal aanvoelen. Misschien wel zelfs alsof het zo moeiteloos is opgezet. Maar wanneer we elke stap van het bouwprocess zouden bekijken, zouden we vele lagen van hard werk van verschillende familieleden ontdekken. Te beginnen met het harde werk van onze kinderen, hun leraren en mijn vrouw -die naast het koken voor de feestdagen, en het bakken voor onze gasten, ook onze kinderen heeft geholpen met het maken van hun soeka-versieringen.
Lagere wateren
De Thora vertelt ons dat G-d tijdens de Schepping de bovenste en onderste wateren van de aarde scheidde om ruimte te maken voor land. De midrasj (samenstelling van Joodse overleveringen) zegt dat de lagere wateren sindsdien voortdurend ‘roepen’ om herenigd te worden met hun Bron; om dichter bij de Meester van de Wereld te zijn. Rasji (1040-1105) legt uit dat G-d vervolgens beloofde dat in de toekomst, de Joden tijdens Soekot deze lagere wateren zouden verheffen om deze op het altaar in de Heilige Tempel te offeren.
Op dezelfde manier zijn er tegenwoordig mensen die helaas in een staat van “lagere wateren” leven. Mensen die zich wanhopig willen herenigen met hun Bron van leven – met G-d. Maar er zijn ook mensen die zo ver weg van hun Bron verwijderd leven, dat ze niet eens voelen dat, diep van binnen, hun ziel schreeuwt om herenigd te worden met hun Vader in de Hemel. Rosj Hasjana en Jom Kipoer komen voor deze mensen, en zelfs de vrees voor deze dagen van oordeel is niet genoeg om deze wateren te verheffen. Het is alleen Soekot -de tijd van onze vreugde- die deze wateren naar het altaar kan dragen. Alleen door onze vreugde aanstekelijk te maken, kunnen we deze ‘wateren’ verheffen en ook hen herenigen met hun Bron.
Tijdens Soekot zien we inderdaad hoe waar dit is. Joden van alle lagen van de bevolking, en uit elk spectrum van Joodse naleving, houden zich met vreugde aan dit gebod. En dat is ook de reden waarom wij zelf zoveel moeite steken in het bouwen en mooi decoreren van onze soeka. Zodat het een warm en gastvrij ‘thuis’ zal zijn voor al onze gasten; of het nu jesjiewa-jongens zijn, seculiere Joden of alles daartussenin.
Moge deze Soekot werkelijk een tijd van vreugde zijn voor ons allemaal.