Opperrabbijn Israël Meir Lau van Israël was de hoofdspreker op de ‚Dag van de joodse identiteit‘. Het was een aantal jaren geleden en bedoeld voor een besloten kring. Maar nu mag ik er over uit de school klappen. Aanvankelijk hoorden we niet zulke positieve berichten over onze situatie.

Maar daarna sprak hij over Jitro, de schoonvader van Mozes. Voor een volle zaal hield hij een gepassioneerde toespraak over de verbondenheid van het joods Volk met het Joodse Land, Erets Jisraeel.

"Het jodendom wordt geconfronteerd met de moderniteit"

Zo luidde de titel van deze Joodse en besloten conferentie. Opperrabbijn prof. Jonathan Sacks z.l. van Engeland beet de spits af met puntige uitspraken: "Als mensen op straat naar hun geloof wordt gevraagd, zullen katholieken zeggen dat ze katholiek zijn en protestanten dat ze protestant zijn. Als iemand antwoordt dat hij of zij een‚ goed mens‘ is, kun je er zeker van zijn dat hij of zij Joods is. Waar is onze Joodse trots, waarom vermijden veel Joden de vraag naar hun geloof te beantwoorden?

Als wetenschapper deed de opperrabbijn wetenschappelijk onderzoek. Hij stuurde brieven naar 400 maatschappelijk betrokken Joden met het verzoek de inhoud van hun Joodse ervaring te beschrijven. Slechts zes reageerden. Drie verklaarden duidelijk dat zij zich negatief voelden over hun Joods-zijn, terwijl de andere drie respondenten er gematigd positief over waren.

Ook opperrabbijn Lau's visie op de toekomst van het joodse volk wereldwijd was weinig optimistisch. Hij vergeleek de statistieken onmiddellijk na de Tweede Wereldoorlog met die van vandaag: in 1945 waren er ongeveer twaalf miljoen Joden, vandaag zijn er iets minder dan veertien miljoen in de wereld. Dat had vierentwintig miljoen moeten zijn. Blijkbaar is er, ondanks alle euforie over de‚ terugkeer beweging‘, sprake van enorme assimilatie en vervreemding.

Jitro (Jethro) de schoonvader van Mozes hoorde over alles wat G‘d had gedaan voor het Joodse volk (Ex.18:1). Wat heeft Jitro gehoord? Hij hoorde dat G‘d op bovennatuurlijke wijze een volk van minstens 3 miljoen mensen in leven had gehouden in de woestijn door manna als dagelijks brood te laten neerdalen uit de hemelen door een waterbron die met hen meereisde, de bron van Mirjam.

De bevrijding was het meest verbazingwekkende van alles

Maar Jitro hoorde ook dat ze uit Egypte verlost waren. Dit vond hij het meest verbazingwekkende van alles. Niemand had dat ooit voor mogelijk gehouden. Tot dan was er nog nooit een slaaf uit Egypte ontsnapt. Nu stonden er 3 miljoen slaven te zingen over de overwinning op het Egyptische leger, na de splitsing van de Rietzee! Egypte was volledig kapot, zowel fysiek als geestelijk.

Nooit eerder was iemand uit Egypte ontsnapt

Dit was zeer indrukwekkend, want niemand was er ooit in geslaagd om Egypte op de knieën te dwingen. Egypte was een grote gevangenis. In de hele geschiedenis van het Egyptische Rijk was geen enkele slaaf er ooit in geslaagd uit Egypte te ontsnappen.

Technisch zijn tijd ver vooruit maar moreel een drama

Egypte was een machtig rijk. Technisch en cultureel deden ze geweldige dingen. Daarom was Farao zo boos dat hij de Joden had laten gaan. Niet alleen verloor hij een enorme hoeveelheid gratis arbeidskrachten, maar hij realiseerde zich ook dat er een enorme braindrain was toen de joodse mensen vertrokken. Hij had zoveel talent beter kunnen gebruiken om zijn macht te consolideren en technisch de meest vooruitstrevende natie te worden. Egypte ging daarentegen volledig ten onder. Er is nooit meer iets bijzonders gebeurd met dat grote land, tot op de dag van vandaag.

Psychologie misbruiken om de geest van de slaven te breken

De macht van Egypte lag niet zozeer in zijn sterke leger, zijn goed georganiseerde douane of zijn overweldigende geheime dienst die alles en iedereen in de gaten hield. Egypte gebruikte psychologie om de geest van zijn slaven te breken. Egypte was gespecialiseerd in psychologische oorlogsvoering. Ze waren in staat om de geest van het volk volledig te breken. De Egyptenaren gaven hun slaven het gevoel dat zij voor altijd slaven bleven, zonder hoop op enige bevrijding. Hun systeem van hersenspoeling was zo gekwiekst dat niemand zelfs maar aan vrijheid durfde te denken. Eens slaaf, altijd slaaf.

Tirannie heeft altijd onverwachte neven-en-boemerangeffecten

Dit was de kracht van de Exodus: we werden weer op het juiste pad gezet. De gebroken geest werd geheeld. We kwamen uit het land van onze ellende als een volk met een duidelijk levensdoel. Onze geest was gehard door alle vernederingen. Nooit eerder waren we zo vastbesloten om spiritueel te groeien en onze reis naar de Tora, het monotheïsme en het Jodendom voort te zetten. Tirannie heeft altijd onverwachte neven-en-boemerang effecten.

Israël, ons nieuwe thuis van hoop en vernieuwing

Vandaag is Israël ons nieuwe perspectief. Aan de tirannie van andere culturen en levensstijl en om ons heen, die vaak zwaar heeft gewogen op de Joodse identiteit, lijkt geleidelijk een einde te komen. We kunnen onze eigen identiteit weer ten volle beleven. Dit is het grote voordeel van ons eigen joods land:het enige joods land in de wereld, te midden van een zee van vijanden.

De Joodse geboortecijfers stijgen hier ook veel meer dan in de afgelopen honderd jaar buiten Israël. Dit zijn allemaal goede tekenen van Joodse veerkracht, flexibiliteit, hoop en trots. Dat konden we alleen hier in Israël vinden. Am Yisraeel chai, Erets Yisraeel chaj - het Joodse volk gedijt in zijn eigen land.