Wederom gaat er een beeld de wereld rond dat voor veel irritatie zorgt in de Joodse gemeenschap en vele anderen bevreemdt, die zich inzetten voor de Joods-Katholieke dialoog.

Paus Franciscus wordt afgebeeld voor een eenvoudige kerststal, waarin het Jezuskind op een Palestijnse sjaal ligt. De zwart-witte Palestijnse sjaal, de keffiyeh, is politiek gezien allesbehalve onschuldig. Het is een zwaarbeladen symbool.

Het Jezuskind op deze manier publiekelijk te presenteren is een daad van politieke instrumentalisering – ten behoeve van de Palestijnse zaak.

De kerststal staat in de audiëntiezaal van het Vaticaan, komt uit Bethlehem en is overhandigd door de Palestijnse ambassadeur. Volgens mediaberichten zou een lid van een Palestijnse delegatie het doek hebben gedrapeerd vóór de komst van de paus.

Jezus, Maria en Jozef waren Joden

Even ter herinnering: de PLO heeft in haar handvest de vernietiging van de staat Israël vastgelegd. De terreurorganisatie Hamas gaat nog verder: "De Islamitische Verzetsbeweging is een unieke Palestijnse beweging, die zich trouw aan Allah heeft verklaard, de islam als levenswijze aanneemt en streeft naar het hijsen van Gods banier over elk stukje van Palestina" (artikel 6).

Verder staat er in het handvest: "De moslims zullen hen doden, totdat de Jood zich achter een steen of een boom verschuilt, en dan zal de steen of de boom zeggen: Moslim, dienaar van Allah! Er is een Jood achter mij, kom en dood hem, behalve de Gharqad-boom, want dat is de boom van de Joden" (artikel 7).

"Elke vermoorde Jood was een vuistslag voor de levende God," heeft kardinaal Jorge Mario Bergoglio in een gesprek met de rabbijn van Buenos Aires, Abraham Skorka, gezegd over de misdaden van de nazi’s. Jezus, Maria en Jozef waren Joden.

De Baselse theoloog Karl Barth benadrukte dit in zijn 'Kirchliche Dogmatik': "Het Woord werd – niet vlees, mens, vernederde en lijdende mens in algemene zin, maar Joods vlees." Maria, de dochter van Sion, heeft Jezus gebaard en Hem op de achtste dag laten besnijden (Lukas 2:21).

Ze heeft haar zoon grootgebracht in het universum van Israël, Hij leerde bidden met de Psalmen en ontleende aan de Thora het gebod van God- en naastenliefde (Deuteronomium 6:4 en Leviticus 19:18). Barths duidelijke herinnering aan het Joods zijn van Jezus was een duidelijke afwijzing van pogingen om Jezus te presenteren als een 'Arische' Jezus, zoals dit gebeurde bij de "Deutsche Christen" (Duitse Christenen).

Ook vandaag de dag zijn er pogingen om Jezus te stileren als een Palestijnse vrijheidsstrijder en Hem van zijn Israëlische wortels los te maken. Hiertegen moet bezwaar worden gemaakt. Franciscus zelf heeft in zijn schrijven 'Evangelii Gaudium' uit 2013 benadrukt:

"De dialoog en vriendschap met de kinderen van Israël maken deel uit van het leven van de volgelingen van Jezus. De genegenheid die daaruit is ontstaan, laat ons de verschrikkelijke vervolgingen die de Joden hebben meegemaakt en nog steeds ondergaan, oprecht en bitter betreuren, vooral wanneer christenen daarbij betrokken waren en zijn."

De paus vindt het momenteel echter zichtbaar moeilijk om tekenen van genegenheid te tonen. Na de monsterlijke aanval van Hamas op 7 oktober 2023 aarzelde Franciscus lange tijd om de agressor duidelijk te veroordelen en het recht van Israël op zelfverdediging te erkennen.

Het principe van neutraliteit, dat de vredesdiplomatie van de Heilige Stoel kenmerkt, werd vaak aangevoerd als reden voor deze houding. Ook toen was het de vraag of neutraliteit ten opzichte van terreur werkelijk neutraal kan zijn.

Sindsdien zijn er steeds meer aanwijzingen dat de paus, die af en toe het "legalisme van de Farizeeën" als contrasterende tegenhanger van de barmhartigheid van God benadrukte, het diplomatieke evenwicht in de Gaza-oorlog heeft verloren.

In zijn 'Brief aan de katholieken in het Midden-Oosten' citeerde hij de locus classicus van het kerkelijke anti-judaïsme, Johannes 8:44, en vroeg onlangs in een interviewboek om de beschuldiging van genocide tegen de staat Israël juridisch te onderzoeken, wat in de Joodse wereld op onbegrip stuitte.

Om geen misverstanden te wekken: het is belangrijk en juist om solidariteit te tonen met de onschuldige slachtoffers van de oorlog en zich met alle middelen in te zetten voor vrede. Het lijden van de Palestijnse burgerbevolking schreeuwt tot de hemel en moet stoppen.

Maar mag daarbij vergeten worden welke rol de monsterlijke aanval van Hamas in deze oorlog speelt? De explosie van geweld die op Israëlisch grondgebied heeft plaatsgevonden, is niet alleen voor de gegijzelden en hun families, maar voor de gehele Israëlische bevolking een trauma geworden.

Dat mag Franciscus niet negeren als hij een vriend van de Joden wil blijven. De opdringerige smakeloosheid van het vereren van een Jezuskind in een Palestijnse sjaal, gaat in tegen de genegenheid voor Israël, die Franciscus in Evangelii Gaudium aan alle christenen heeft opgedragen.