Door afstand en hygiëne in het getto van Warschau werd een epidemie tegengehouden
Door Times of Israel -
26 augustus 2020
Bij een onderzoek aan de Tel Aviv Universiteit (TAU) werd een bijzondere ontdekking gedaan. Door het gebruiken van eenvoudige middelen werd de opmars van tyfus tegengehouden door uitgehongerde en onderdrukte Joden.
Het Warschau getto, november 1941
Ongeveer 450.000 mensen, van wie het merendeel Joods was, werden ‘opgesloten’ in een gebied van iets minder dan drie vierkante kilometer. Dit is tien keer zo dichtbevolkt als moderne steden met hoogbouw.
Als een lopend vuur verspreidde tyfus zich door de vuile drukke straten van het getto. De nazi’s zeiden dat een getto in de eerste plaats noodzakelijk was omdat Joden ziekten verspreiden. Tienduizenden waren ziek en stierven. Een harde winter stond voor de deur, waarin de ziekte hardnekkig voort zou schrijden. De nazi’s blokkeerden de aanvoer van voedsel en voorraden. Duizenden stierven van honger en degenen die in leven bleven waren meer vatbaar voor besmetting en de dood.
Toen gebeurde er iets onverklaarbaars, iets wonderlijks. Ondanks de gunstige omstandigheden voor de verspreiding van tyfus, verdween de ziekte langzamerhand. Historici konden dit niet verklaren en getuigen uit die tijd noemden het wonderbaarlijk.
Toen gebeurde er iets onverklaarbaars, iets wonderlijks.
Afstand, hygiëne en onderwijs
Nu denkt een onderzoeksteam, geleid door de wetenschapper Lewi Stone van de TAU, een antwoord gevonden te hebben op het mysterie. En dit is nu juist datgene wat ook de verspreiding van Covid-19 tegengaat: sociale afstand, hygiëne en onderwijs.
Toen de nazi’s honderd duizenden Joden, Roma en anderen het getto indreven, waren onder hen ook ongeveer 800 artsen, duizenden verpleegkundigen en andere medisch geschoolde mensen.
Tyfus wordt verspreid door luizen en het kan tegengehouden worden door goede hygiëne en sociale afstand. De artsen die in het getto terecht waren gekomen wisten dat en zij begonnen met een programma dat lezingen omvatte, het openen van een ‘geheime ondergrondse medische school’ en oproepen om sociale afstand te houden.
Sociale afstand houden werd door iedereen gezien als ‘je gezonde verstand gebruiken’.
Gezond verstand gebruiken
De onderzoekers schreven dat de bewoners van het getto bang waren voor fysiek contact en zij praktiseerden ‘social distancing’. Ze schreven ook: “Er waren honderden openbare lezingen over de strijd tegen tyfus en epidemieën. Een ondergrondse ‘universiteit’ werd opgezet om jonge medische studenten te trainen. Ook werden er wetenschappelijke studies over het fenomeen hongersnood en epidemieën gedaan.
Het schoonhouden van gebouwen en woonappartementen werd aangemoedigd en vaak gedwongen opgelegd. Sociale afstand houden werd door iedereen gezien als ‘je gezonde verstand gebruiken’. Dit werd niet afgedwongen. Het jezelf in huis afzonderen werd in praktijk gebracht, hoewel niet allen omvattend.”
“Als laatste werden complexe en uitvoerige volksgezondheidsprogramma’s en maatregels ontwikkeld door het Gezondheidsdepartement en de Joodse Raad met het doel tyfus helemaal uit te bannen. Deze pogingen onder de gegeven omstandigheden waren ‘bovenmenselijk medicijn’. Zo noemde Adina Blady-Szawiger het na de oorlog. Ze was een overlevende arts uit het getto van Warschau. Ze waren het bewijs dat de Joodse Raad succesvol beleid heeft gevoerd. “De Joodse Raad was vaak beschuldigd van corruptie en onbekwaamheid,” zeiden de onderzoekers.
Verbazingwekkende resultaten
De historicus Emanuel Ringelblum schreef een kroniek over het leven in het getto. In november 1941 noteerde hij: “De tyfus pandemie is enigszins afgenomen, nu net in de winter wanneer het doorgaans erger wordt. Ik hoorde dit van apothekers en hetzelfde van artsen en het ziekenhuis.”
De onderzoekers merken zorgvuldig op dat het terugdringen van de ziekte gepaard ging met een toename van voedselaanleveringen naar het getto. Minder bewoners stierven zodat immuunsystemen de ziekteverwekker beter konden bestrijden. Maar deze verklaring alleen is niet genoeg. In de overvolle, vieze en hongerlijdende situaties van het getto, redden hygiëne en sociale afstand talloze levens.
“Er bestaan geen andere redelijke alternatieve hypotheses om de vroege teruggang van de epidemie aan het begin van de winter te verklaren,“ zeiden de onderzoekers nadat ze veel scenario’s gemodelleerd hadden om erachter te komen wat werkelijk gebeurde.
In de overvolle, vieze en hongerlijdende situaties van het getto, redden hygiëne en sociale afstand talloze levens.
Inspirerende medische geschiedenis
Mathematische modellen gebaseerd op onderzoeksverslagen die voorafgingen aan november 1941 suggereren dat meer dan 300,000 mensen de ziekte zouden hebben opgelopen. Dit is drie keer het aantal van degenen die het feitelijk hadden.
Howard Markel, arts en historicus die de term ‘afvlakken van de curve’ bedacht, vertelde aan The Christian Science Monitor: “Dit is een van de grote medische geschiedenissen van alle tijden. We zouden het ter harte moeten nemen en geïnspireerd worden door de moed, onverschrokkenheid en eenheid onder artsen, verpleegkundigen en patiënten om een besmettelijke vijand gezamenlijk te bestrijden. We moeten dat vandaag doen; en zij deden het onder zulke veel ergere omstandigheden."
Dit artikel is samengesteld door de staf van The Times of Israel, en stond eind juli 2020 op hun website. Vertaling; Evelien van Dis
Aanbevolen artikelen
Analyse
18 maart 2025
De Joodse Tempelberg: heilige graal en ideologisch brandpunt
Het in het hart van Jeruzalem gelegen Tempelplein wordt door de nat...
Analyse
11 februari 2025
Israëls oorlog: Genocide als koloniale uitwissing? Een lezing van Francesca Albanese
Francesca Albanese, de speciale VN-rapporteur voor de Palestijnse g...
