Als gevolg van de oorlog met Hamas en Hezbollah kromp de Israëlische economie in het laatste kwartaal van 2023 met bijna twintig procent. Ter vergelijking: de coronacrisis veroorzaakte in 2020 een economische krimp van dertig procent, vanwege de landelijke lockdowns en het daardoor instorten van de particuliere consumptie en het sluiten van talloze bedrijven.

Astronomische onkosten

De economische schade van de oorlog werd in maart al geschat op 255 miljard sjekel (ca. 64 miljard euro). Daarbij komen de astronomische directe (militaire) onkosten van de slechts één nacht durende luchtoorlog met Iran, geschat op vijf miljard sjekel (ruim een miljard euro). Met het voortduren van de oorlog lopen de kosten vanzelfsprekend verder op. Niet alleen vanwege de directe militaire uitgaven. Er zijn nog steeds honderdduizenden Israëli’s in reservedienst en dus geheel of gedeeltelijk onttrokken aan de economie, waarbij de overheid de salariskosten moet compenseren. Bijna tweehonderdduizend burgers uit het noorden en zuiden van Israël zijn al ruim een halfjaar geëvacueerd en op overheidskosten ondergebracht in hotels. Als gevolg van de oorlog zijn de overheidsuitgaven met ruim 88 procent gestegen.

Toegangsverbod Arabische arbeiders

In de periode oktober tot december 2023 daalde de particuliere consumptie met maar liefst 27 procent, en de import van goederen en diensten met ruim 42 procent. De export daalde met ruim 18 procent en er was een afname van bijna 70 procent (!) in de investeringen in de onroerendgoedsector, vooral in de woningbouw.

Het toerisme, lange tijd een van de motoren van de Israelische economie en net weer op gang gekomen na de coronacrisis, kwam door de oorlog geheel tot stilstand. Ook de agrarische sector kreeg harde klappen. De belangrijkste land- en tuinbouwgebieden bevinden zich in de vanwege de oorlog ontruimde streken rond de Gazastrook en in het noorden aan de grens met Libanon, en veel oogst is daar verloren gegaan of zal nog verloren gaan.

Bij het uitbreken van de oorlog werd vanwege de veiligheid een onmiddellijk toegangsverbod afgekondigd voor Arabische agrarische arbeiders en bouwvakkers uit Gaza, en uit Judea en Samaria. Tegelijkertijd vertrokken duizenden buitenlandse werknemers uit China, Thailand, de Filippijnen en andere landen naar hun thuislanden. Daardoor is de bouwsector grotendeels stil komen te liggen. Ter compensatie zijn in India al tienduizend bouwvakkers gerekruteerd en er zijn plannen om ook duizenden Oost-Europese contractarbeiders naar Israël te halen.

Positief neveneffect

Velen zien hier een positief neveneffect van de oorlog. Het definitief beperken van het aantal arbeiders uit Gaza en de door de PLO bestuurde gebieden vergroot de veiligheid en verkleint het risico op spionage, zoals dat onder andere in de aanloop naar 7 oktober aan de orde was in Joodse dorpen rond de Gazastrook. Daarnaast zal een economische ‘echtscheiding’ naar verwachting veel Arabieren ertoe bewegen om te emigreren, waardoor de verhouding Joden-Arabieren in Israël verder verbetert.

Toch economische groei

Het is gezien dit alles natuurlijk een wonder dat de Israelische economie niet volledig is ingestort en dat er voor 2024 zelfs een bescheiden economische groei van 1,5 procent wordt voorspeld en voor 2025 van 4,5 procent (prognose van de Organisatie voor Economische Samenwerking en Ontwikkeling, OESO). In 2022 en begin 2023 groeide de economie nog met 6,5 procent (in Nederland was dat 4,5 procent).