Toen Israël werd aangevallen - een dag die voor altijd de geschiedenisboeken in zal gaan - zoomden Israëli's en mensen over de hele wereld in op onze kleine staat. Zelfs al was er tegelijkertijd een plaag geweest die de halve wereld uitroeide, had het niet uitgemaakt. Niets anders deed ertoe behalve het feit dat de grenzen van Israël waren geschonden en dat het Joodse volk de ergste wreedheden sinds de Holocaust had moeten doorstaan. Afhankelijk van wie het nieuws hoorde, was er schok of blijdschap.

Het begin van de invasie

Voor Israëli's was er, en is er nog steeds, iets onvoorstelbaars aan de beelden van onze vrouwen in bebloed ondergoed en van grootmoeders die op Israëlische golfkarretjes naar Gaza worden gesleept. Het dringt nog steeds niet tot ons door, hoe vaak we er ook naar kijken. Kruispunten van wegen, muren, hekken, openbare gebouwen en scholen zijn beplakt met posters van de ontvoerden. Meteen aan het begin van de oorlog riepen lokale gemeenten duizenden inwoners op voor een eerstehulptraining. Overal in het land werden WhatsApp-groepen gevormd en mensen meldden zich elk uur terwijl het nieuws steeds slechter werd. De nationale mobilisatie en vrijwilligersparticipatie was koortsachtig. Mensen die een dag eerder nog hun hi-tech kantoor hadden afgesloten voor het weekend, reisden nu kilometers om te dienen in het leger of om hun handen vuil te maken door de plaatselijke boeren te helpen. Radio's schalden door het openbaar vervoer waar passagiers in een onbekende stilte zaten te wachten op nieuws over wie er nog meer was omgekomen. Sinds het begin van de invasie zinkt het collectieve hart van de Israëli's als er weer een soldaat sneuvelt. De spanning is ondraaglijk terwijl mensen wachten tot de namen bekend worden gemaakt. Zal het hun eigen zoon of dochter, vader of echtgenoot zijn die nooit meer zal terugkeren?

Focus op randzaken

Dit is nu al vijf maanden zo, maar toch was er in de laatste week van februari één dag waarop het enige item op onze schermen de spanning van de gemeenteraadsverkiezingen was. Er werd meer tijd besteed aan het uitzenden van die ronduit saaie gebeurtenis dan aan een terreuraanslag waarbij die dag 2 mensen in koelen bloede werden vermoord. Over terreuraanslagen gesproken, die komen tegenwoordig zo vaak voor dat wat vóór 7 oktober dagenlang werd besproken, nu nauwelijks nog het avondnieuws haalt.

Terug naar de gemeenteraadsverkiezingen. De berichtgeving over deze saaie gebeurtenis hield meer in dan je op het eerste gezicht zou zeggen. Als je bedenkt dat er nog steeds baby's gevangen worden gehouden in Gaza en dat er tientallen raketten op de Golan zijn gevallen - wat een voorbode van een grotere oorlog leek te zijn - was deze onevenredige verslaggeving in feite het uitzoomen van onze nationale camera.

We kunnen niet terug

Het was niet alleen een herinnering dat zelfs in een oorlog het leven door moet gaan, of enkel een noodzaak om de publieke moraal op te krikken. Het was iets veel diepers. De randzaken waar we vóór de oorlog over klaagden, werden op 7 oktober van de kaart geveegd. En het zijn diezelfde randzaken die we nu zo erg missen.

De Griekse historicus Herodotus zei ooit: "Water stroomt nooit twee keer door dezelfde rivier”. Het ligt in de menselijke aard om te verlangen naar hoe de dingen waren. Maar Herodotus had gelijk. We kunnen niet terug. Nooit meer.

Wennen aan de dood

Om een individu of een natie fysiek, nationaal en mentaal een oorlog te laten overleven, is het noodzakelijk om je aan te passen en te wennen aan de dood. Aanpassen aan de dood om te overleven betekent het uitstellen van persoonlijk en nationaal langetermijnverdriet tot de oorlog voorbij is.  Zoals koning Salomo, de schrijver van Prediker, zo treffend zei: "Voor alles is een tijd."

Toch is het wennen aan de dood een gevoelig mentaal probleem. Als we het niet doen, lopen we het risico overweldigd te raken en niet meer te kunnen functioneren. Als we onszelf er wel aan laten 'wennen', lopen we het gevaar zo verhard te raken dat we niet meer in staat zijn om ooit nog lief te hebben of te geven. Onszelf aanpassen is als het inzoomen van een camera. We moeten weten hoe en wanneer we moeten in- en uitzoomen, waar we op moeten focussen en waarom.  Doelstellingen en emoties moeten scherp worden gehouden. Het grote en kleine plaatje zijn beide essentieel en het is cruciaal om op het juiste moment op het juiste object te focussen.

Tekst gaat door onder de afbeelding.

Onvoorstelbaar onbegrip

Er staat een passage in de Torah (Deuteronomium 21:22-23) waarin de kinderen van Israël het bevel krijgen om voor zonsondergang het lichaam van een geëxecuteerde, die aan een boom was opgehangen, weg te halen. God kende zijn handwerk. Hij wist dat als we te lang naar de dood keken, deze een prijs zou hebben. Die prijs werd uitgelegd door de middeleeuwse Joodse commentator Rashi. Een stoffelijk overschot te lang zichtbaar laten was gelijk aan het onteren van onze Schepper. Te lang naar een lijk kijken was ook een schending van degenen die naar het beeld van de Schepper gemaakt zijn. De dood was iets dat gewone mensen nooit echt konden begrijpen, behalve het feit dat de dood heilig was.

Terug naar deze tijd: de dood werd Israël opnieuw opgedrongen toen vijf maanden geleden de oorlog uitbrak. Oorlog is echt, verdriet is echt, de bitterheid is echt.  Het Joodse volk bevindt zich in een bekende situatie in de zin dat de dood ons al duizenden jaren over de hele wereld achtervolgt. Maar in ons eigen vaderland worstelen we met de dood op een schaal die we ons nauwelijks hadden kunnen voorstellen.

Fascinatie voor de dood

Ironisch genoeg is het juist dit onwelkome bezoek van de dood dat degenen die in vredestijd leven juist uitnodigen in hun persoonlijke ruimte. Vanuit hun comfortabele huiskamer stemmen miljoenen mensen af op sociale media en de entertainmentindustrie om vermaakt te worden door de dood van een ander. Hoe ver weg iemand ook is van het bloedbad, computers en telefoons zorgen ervoor dat iedereen een macabere maar natuurlijke fascinatie voor de dood kan bevredigen. Moordmysteries, moorddocumentaires, moord-dit en moord-dat.

Wat een paar jaar geleden nog onacceptabel was op een beeldscherm, is vandaag de dag saai voor de meesten, zelfs het nieuws, dat vaak in real-time verslag doet van slachtpartijen. Wat een clip aantrekkelijker maakt, is het afluisteren van de smeekbeden van de stervenden. Nog binge-waardiger is het kijken naar de mensen in de buurt die wanhopig proberen te helpen: tenminste als ze niet te druk bezig zijn met filmen met hun telefoon, want iets viraal laten gaan is belangrijker dan iemand helpen. Zodra deze beelden viraal gaan, gaan mensen met misleide geestelijke straffeloosheid lekker op de bank zitten, trekken een biertje open en kijken toe hoe anderen sterven. Een welgemeende en gewaardeerde reactie op iemand die sterft in doodsangst is een boze emoji, gevolgd door een snelle scroll en een klik op een hartje als reactie op een filmpje van een hamster die broccoli eet.

De dood zou niet moeten dienen als entertainment…

…of als een platform voor populariteit om onze volgers een boost te geven en 'likes' te verzamelen. De rol van de dood is niet om fascinatie of voyeurisme in ons op te wekken terwijl hij de levens van anderen komt opeisen. Onwetend over de fatale klap die het kijken naar deze dingen op ons heeft, worden we ongevoelig. Dus niet alleen het object van onze fascinatie sterft, maar wij sterven ook. Wij sterven door overmatige blootstelling aan de dood. De dood heeft een taak. De dood dient om ons eraan te herinneren dat we het leven moeten koesteren omdat het leven niet voor eeuwig is. De rol van de dood is om ons waardering voor het leven bij te brengen, het is om ons eraan te herinneren dat we een rol hebben, om het juk van verantwoordelijkheid op ons te nemen dat bij het leven hoort.

Een nieuwe opdracht voor Israël

Als de verslaggeving over de lokale verkiezingen in Israël de Israëli's iets heeft geleerd, dan is dat het goed is om uit te zoomen, om onszelf eraan te herinneren dat het leven doorgaat. Maar het was tijdelijk. We moesten weer inzoomen en teruggaan naar de oorlog.

Hoewel we misschien terug willen naar wie we waren voor deze oorlog, weten we diep van binnen dat er geen weg terug is. Het is een kwestie van standvastig blijven in onze missie om de wrede vijand te vernietigen, maar zacht genoeg in onze ziel om niet gewend te raken aan de dood. En voor degenen die het geluk hebben in vrede te leven, zal de obsessie met de dood als vermaak weerzinwekkend blijven voor degenen onder ons waar de dood deel uitmaakt van ons landschap.

Dus zelfs in oorlog heeft Israël een opdracht. Ik geloof dat we anderen eraan moeten herinneren dat het noodzakelijk is dat ieder individu, wie hij of zij ook is, zijn of haar tijd gebruikt voor het welzijn van zijn of haar familie, vrienden, gemeenschap en natie. De zekerheid van onze eigen dood spoort ons aan om vriendelijkere en betere mensen te worden. Puttend uit onze oude bronnen en de hedendaagse realiteit, kan Israël de wereld eraan herinneren dat als, en wanneer, iemand de pech heeft - of de keuze maakt - om iemand te zien sterven, de dood een heilige gebeurtenis is die met zorg, vrees en voorzichtigheid moet worden behandeld om anderen en het Goddelijke niet te ontheiligen.