Onverwacht

Een verandering die voor mij nog steeds heel vreemd aanvoelt. Omdat mijn schoonvader nog relatief jong was, ben ik de oudste van zijn (schoon)kinderen. Daarom werd binnen de familie verwacht dat ik zijn positie zou overnemen. Een verantwoordelijkheid waarvan ik nooit had gedacht dat ik die op mijn huidige leeftijd zou hebben.

Net zoals ik nooit had verwacht dat ik betrokken zou zijn bij alle begrafenisregelingen en dat ik met een aantal van de belangrijkste Thorageleerden van Jeruzalem zou zitten om te beslissen over een passende tekst om op de grafsteen van mijn schoonvader te graveren.

Dit zijn namelijk niet zomaar wat woorden. De tekst op de matzeiva (grafsteen) is als-het-ware als een toegangskaart tot de Komende Wereld. Elke lof, titel, en zelfs elk woord moet volledig waar zijn, zonder maar enige overdrijving. En dus ook geen simpele verantwoordelijkheid.

De waarheid is dat al deze verantwoordelijkheid de afgelopen acht maanden in feite al op mijn schouders rustte, vanaf het moment dat mijn schoonvader’s toestand ernstig begon te verslechteren. Maar toch had ik gehoopt dat het nu misschien wat rustiger zou worden, en dat ik nu eindelijk mijn volledige focus weer op het Thora-leren zou kunnen richten.

Maar gezien alles wat er nu gaande is, ziet het er niet naar uit dat dit binnenkort het geval zal zijn.

Rust willen

Met betrekking tot het verhaal van Jozef en zijn broers zeggen de Joodse geleerden in de midrasj (een samenstelling van Joodse overleveringen): “Jakob probeerde in rust te leven, maar hij werd onmiddellijk door het lijden van Jozef overvallen. De rechtvaardigen proberen in rust te leven, maar de Almachtige zegt: ‘Is het niet genoeg voor de rechtvaardigen wat er voor hen is voorbereid in de Komende Wereld, dat zij zelfs in deze wereld in rust willen leven?”

Veel commentaren hebben hun hoofd gebroken om uit te leggen waarom onze geleerden hier fouten schijnen te vinden in Jakobs verlangen –en dat van andere rechtvaardige mensen – voor rust, of kalmte. Waarom moest hij gestraft worden met het onvoorstelbare verdriet van Jozefs verkoping, simpelweg omdat hij verlangde naar wat iedereen verlangd- een leven van vrede en sereniteit?

Perfecte rust?

Eén verklaring is misschien dat de Joodse geleerden spreken over een heel natuurlijke menselijke neiging, namelijk het anticiperen op perfecte ‘rust’ nadat een bepaald probleem is opgelost; of zodra een bepaald verlangen is vervuld. Esau's wraakdreiging dwong Jakob naar Laban te vluchten. Onmiddellijk nadat hij zijn moeilijke verblijf daar had voltooid en zich vreedzaam met Esau had herenigd, vielen zijn zonen de stad Sjechem (Sichem) aan, waarmee ze hun hele familie in gevaar brachten.

G-d beschermde Jakob en uiteindelijk kwam hij veilig aan in Hebron. Na dit alles verwachtte Jakob nu dat hij, na de lange reeks moeilijke uitdagingen en ontberingen te hebben doorstaan, nu voor eens en voor altijd van rust zou kunnen genieten.

Maar in plaats daarvan kwam zijn familie al snel in een nieuwe crisis terecht, waarbij Jozef door zijn broers als slaaf werd verkocht. Gebaseerd op het extreme voorbeeld van Jakobs moeilijke leven, willen de Joodse geleerden ons hiermee misschien leren dat elke levensfase en elke omstandigheid waarin wij ons bevinden zijn eigen unieke uitdagingen met zich meebrengt.

We moeten onszelf niet voor de gek houden door te denken dat, zodra we onze huidige problemen hebben opgelost, we meteen van perfecte kalmte zullen genieten, omdat ongebreidelde rust alleen maar in de Komende Wereld wordt verkregen, niet in deze wereld.

In het hier en nu leven

Misschien is het niet de bedoeling van de midrasj om een somber beeld van het leven te geven, maar eerder om ons aan te sporen het beste te maken van onze huidige situatie; met alle uitdagingen die ermee gepaard gaan in plaats van altijd vooruit te kijken in afwachting van de toekomst.

Ik ben absoluut niet te vergelijken met Jakob, noch met de rechtvaardigen waar de midrasj het over heeft, maar de les blijft alsnog hetzelfde zowel voor mij als voor een ieder ander. Vaak leeft men niet in het heden, maar eerder in de toekomst. Wij kijken vaak zo verlangend uit naar de volgende fase, wanneer onze huidige strijd zal eindigen.

En juist daarom sporen onze geleerden ons aan om betekenis, vervulling en vreugde te vinden in welke situatie wij ons ook bevinden; in plaats van altijd naar die toekomstige rust uit te kijken.

Dat wij altijd in het hier en nu mogen leven.