Iedere geschiedenis, ieder woord, iedere letter kent een eenvoudige betekenis, een iets diepere, een filosofische en ten slotte ook nog een betekenis op kabbalistisch niveau. Stel, ik ga hier Jom Kippoer op niveau twee, drie en vier behandelen. Dan heb ik aan de beschikbare 750 woorden niet genoeg. Maar zelfs één niveau behandelen, lukt niet met 750 woorden. En dus beperk ik me tot een enkele gedachte van het derde niveau.

Rebbe

Een beroemde chassidische rebbe die in Polen woonde, had het op zich genomen de hele wereld te verbeteren. Na jarenlange verwoede pogingen kwam hij tot de conclusie dat het doel te hoog gegrepen was en hij besloot zich verder uitsluitend te concentreren op Polen. Maar ook dat lukte niet echt en dus besloot de rebbe om zijn doelstelling verder bij te stellen en zich primair in te zetten voor de verbetering van waarden en normen in zijn eigen provincie. Helaas verliep ook dat niet naar wens en dus besloot hij om zijn doelstelling nog verder te beperken en zich uitsluitend nog te richten op een verbetering van de samenleving in zijn eigen dorp.

Beter mens

Tientallen jaren later voelde hij dat hij ook in z’n eigen dorp niet echt succesvol was, ondanks zijn bijna fanatieke inzet, en wilde hij zich vanaf dat moment uitsluitend beperken tot zijn eigen familie, zijn eigen gezin. Toen de rebbe hoogbejaard was, zag hij dat ook de invloed op z’n allernaaste familie minder groot was dan hij had gehoopt. Hij besloot na een diepgaande overpeinzing om keihard aan zichzelf te werken en hoopte dat hij op z’n minst in staat zou zijn van zichzelf een beter mens te maken!

Poorten

We bevinden ons in de Joodse maand elloel, de maand van voorbereiding op de Hoge Feestdagen: Rosj Hasjana (Joods Nieuwjaar) en Jom Kippoer (Grote Verzoendag). “Rechters en politieagenten zult u aanstellen bij al uw poorten” (Deuteronomium 16:18) lezen we in deze periode van het jaar uit de Thora in alle synagogen ter wereld als voorbereiding voor de Ontzagwekkende Dagen. Alles in de Thora is nooit uitsluitend geschiedenis, nooit alleen bedoeld voor anderen en niet voor mij. Met de poorten worden niet alleen fysieke toegangspoorten bedoeld, en met de rechters en politieagenten niet uitsluitend de lokale beschermers van de wet. Onze persoonlijke poorten zijn onze ogen, oren, onze neus en ook onze mond. En die poorten vereisen een strenge controle door onze eigen interne rechter. Geen open grenzen die alles toelaten!

Omgeving

Maar op wat richt ik mijn blik? Welke beelden mogen binnenkomen? En wat wil ik wel of niet horen? Iedereen weet dat roddel en achterklap niet deugen. Maar ook het luisteren naar andermans kwaadsprekerij en de ander dus een podium geven om deze beschadigende overtreding te begaan, wordt in de Joodse wetgeving als een zware misstap beschouwd.

En wat wil ik wel of niet ruiken? In welke omgeving wil ik vertoeven? Een welriekende of een omgeving die stinkt? De lucht om mij heen bepaalt mijn gemoedstoestand, heeft een wezenlijke invloed op mijn doen en laten. Het fysieke klimaat staat de laatste tijd minder in de belangstelling, (want klimaatfanatici zijn nu bezig met Israël en met Joden, maar dit terzijde!) Maar wat met het geestelijke en morele klimaat waarin ik me bevind? Wat met de korte termijn lucht die ik inadem? Bevind ik mij in een omgeving met een vrome uitstraling, met waarden en normen zoals Thora en Traditie ons voorschrijven? Of laat ik mij omringen door een stinkende alles-mag-en-alles-kan mentaliteit?

Kleinigheidje kapitalen waard

Maar bij de grens wordt niet alleen gekeken naar wat ik importeer, maar ook naar wat ik exporteer, uitdraag en uitstraal. Wat komt er via mijn mond naar buiten? Woorden kunnen namelijk dodelijk zijn, maar kunnen ook inspireren. En die inspirerende woorden hoeven niet hoogdravend te zijn. Gewoon even de ander vragen hoe het met hem gaat, met zijn gezin of met het werk. Een kleinigheidje, kost niets, maar is vaak kapitalen waard. Ik hoef niet als doelstelling de hele wereld te hebben! Gewoon mezelf is al vaak gecompliceerd genoeg. Dat is de maand elloel, voorbereiding op de Hoge Feestdagen.

Sjana towa, een goed en zoet jaar, een jaar van echte sjalom, voor alle bewoners van Uw aarde.