Iran

Grote explosie

Afgelopen zaterdag werd vanuit de Iraanse havenstad Bandar Abbas aan de Perzische Golf een groot aantal explosies en branden gemeld. Ongeveer veertig containers ontploften simultaan en daarna ontstonden er meerdere branden op het haventerrein, dat de naam Shahid Rajee draagt. Een woordvoerder van het ministerie van Defensie in Iran ontkende later dat er militair materieel was ontploft, maar deze verklaring werd later tegengesproken door een lid van het Iraanse parlement. Mohammed Seraj vertelde de oppositiesite Iran International dat de explosies op de schepen het werk waren van de Israëli’s. Seraj zei dat de explosies simultaan gebeurden op vier verschillende schepen, waarbij het explosieve materiaal natriumperchloraat tot ontploffing werd gebracht. Het explosieve materiaal was afkomstig uit China en was bestemd voor de productie van ballistische raketten, verklaarde een andere informant die banden heeft met de Islamitische Revolutionaire Garde.

Bij de explosies kwamen ten minste veertig bemanningsleden om en werden ruim duizend andere arbeiders verwond. De eigenaar van het schip had gelogen over de lading en Seraj suggereerde dat explosieven op afstand tot ontploffing werden gebracht. Ayatollah Ali Khamenei heeft nu een diepgaand onderzoek gelast naar de oorzaak van de ramp en kondigde drie dagen nationale rouw af.

Cyberaanval

Op zondag werd Iran opnieuw getroffen en deze keer ging het om een grootscheepse cyberaanval. Het hoofd van Irans infrastructuur- en communicatiebedrijf zei dat het om een van de grootste aanvallen ging in de geschiedenis van de Islamitische Republiek. De cyberaanval was opnieuw gericht tegen Irans netwerk van benzinestations, wat deed vermoeden dat dit ook een Israëlische aanval was. Israël lanceerde in 2021 en 2023 ook dergelijke cyberaanvallen op Irans infrastructuur maar dit was de meest uitgebreide tot nu toe.

Lopende onderhandelingen

De timing van deze twee aanvallen doet vermoeden dat Israël besloten heeft om op eigen houtje tegen Iran te opereren, nu de Amerikanen onderhandelingen zijn begonnen over Irans nucleaire programma. De regering in Jeruzalem is fel tegen het huidige onderhandelingsproces en wil dat het hele nucleaire programma van Iran wordt verwoest. Premier Benjamin Netanyahu noemt dit het “Libië model” omdat dat land in 2003 eigenhandig begon met de vernietiging van zijn nucleaire installaties en het verrijkte uranium dat het had geproduceerd. In januari 2004 brachten transportvliegtuigen van de Amerikaanse luchtmacht 25.000 kg documenten en nucleaire uitrusting over naar het Oak Ridge-laboratorium in Tennessee. In maart 2004 werden nog eens duizend centrifuges weggehaald uit Libië.

Trump heeft Israël klaarblijkelijk de vrije hand gegeven om Iran aan te pakken met deze aanvallen. Het valt echter niet te verwachten dat Israël op dit moment een grote militaire aanval zal uitvoeren op het Iraanse nucleaire programma. De Amerikaanse president was, ook na de onderhandelingen met Iran afgelopen zaterdag, weer optimistisch over het verloop van de besprekingen.

“Over de situatie met Iran, ik denk dat we zeer goed bezig zijn. Ik denk dat we hier een deal gaan maken. Het gaat gebeuren. Ik ben er zeker van dat het gaat gebeuren,” zei de president afgelopen zaterdag in Oman, en voegde eraan toe dat “we iets zullen hebben zonder bommen te laten vallen op de plek (Iran).”

Syrië

Mogelijke toenadering

Afgelopen vrijdagavond verschenen er plotseling berichten in de media over een mogelijke toenadering tussen Syrië en Israël.

Tijdens een ontmoeting tussen de nieuwe president van Syrië, Ahmed al-Shaara, en de leden van het Huis van Afgevaardigden Marlin Stutzman en Cory Mills (beiden lid van de Republikeinse Partij) toonde al-Shaara interesse in deelname aan de zogenaamde Abraham-akkoorden, die Israël sloot met vier Arabische landen in 2020 en 2021.

Al-Shaara’s opmerking werd met gemengde gevoelens ontvangen in Israël, waar de meerderheid sceptisch is over deze plotselinge ommekeer in de houding van de aartsvijand. Men wijst op al-Sharaa’s verleden als commandant van Al-Qaeda en ISIS, waar hij een slechte verhouding had met de toenmalige leider van deze jihadistische groep, al-Baghdadi.

Vanwege deze slechte verhouding verliet al-Shaara ISIS en richtte Jabhat al-Nusra op, die sterke banden had met Al-Qaeda. Uiteindelijk ging deze terreurbeweging op in Hayat Tahrir al-Sham, de terreurbeweging die nu in Syrië regeert.

Voorwaarden

Israël heeft vijf voorwaarden voor vrede met Syrië, en de eerste is dat Syrië geen claim meer legt op de Golanhoogvlakte. De andere voorwaarden zijn een hervorming van het Syrisch onderwijs en erkenning van Israëls legitimiteit. Israël moet worden toegestaan om de Druzische bevolking van Syrië te beschermen. Al-Shaara moet tevens publiekelijk terreur afzweren. De media in Syrië moeten ook hervormingen ondergaan, en tot slot moet Syrië de historische band erkennen die het Joodse volk met het land Israël heeft.

Het is op dit moment onbekend wat al-Sharaa van deze voorwaarden denkt. Het was echter wel opmerkelijk dat hij niets zei over de Golanhoogvlakte, waar hij tenslotte geboren is. Zijn ouders vluchtten daarvandaan tijdens de Zesdaagse Oorlog in 1967.

Goede betrekkingen

De achterliggende reden voor al-Sharaa’s ommekeer in de houding ten opzichte van Israël zou heel goed een oliedeal kunnen zijn die Syrië recentelijk sloot met Azerbeidzjan. Dit is vrijwel het enige moslimland dat goede betrekkingen onderhoudt met de Joodse staat, en Israël verkoopt grote hoeveelheden wapens aan dit buurland van Iran.

De Israëlische inlichtingenorganisatie Mossad opereert naar verluidt ook tegen Iran vanuit Azerbeidzjan. Premier Netanyahu zal Azerbeidzjan binnenkort bezoeken, wat ook een teken is van de sterke banden met Israël.

Verder is Syrië, na de val van dictator Assad, uit de Iraanse ‘as van verzet’ gevallen. Al-Sharaa haat Iran en heeft de grenzen van Syrië gesloten voor verkeer en personen afkomstig uit Iran. Hetzelfde lot onderging Irans bondgenoot Hezbollah, dat nu verbannen is uit Syrië.