“Hallo Binyomin. Ook in het andere eind van de wereld blijf ik je volgen, wekelijks NIW-digitaal-, dagboek Facebook enz. Je niet opwinden over onbenulligheden schrijf je, ik denk terecht. Alhoewel het toch meestal geen onbenulligheden in de zin van het woord zijn, zoals het vergeten presentje bij mijn afscheid …”

Een vergeten cadeautje

Het berichtje hierboven is een reactie op een paar woorden uit een van mijn dagboeken. Jaren en jaren geleden nam een bestuurder afscheid na decennialang zijn Joodse Gemeente als voorzitter te hebben gediend, uiteraard geheel belangeloos. En bij zijn afscheid-kiddoesj had ik hem een presentje beloofd. Helaas was het bij beloven gebleven. En nu, minstens tien jaar later, bovenstaande terechte klacht. Ik had me altijd voorgenomen om geen toezeggingen te doen en ze vervolgens niet na te komen. Toen ik pas rabbijn was geworden en ik een ouder echtpaar bezocht, vertelden ze mij dat rabbijn Drukarch zl. ze ooit had toegezegd om ze te komen bezoeken, maar hij had die toezegging nooit waargemaakt. Mij, zo dacht ik en nam me voor, gaat dat niet gebeuren. Maar de eerlijkheid en realiteit gebiedt me om te bekennen na zoveel jaren, dat ik ongetwijfeld vele toezeggingen heb gedaan en een aantal niet ben nagekomen. Bovenstaande is hiervan een voorbeeld.

De taak van de Rabbijn

Wellicht vraagt u zich af waarom ik rabbijn Drukarch vermeld, bij naam noem, hetgeen feitelijk onjuist is omdat de vermelding negatief is en hij zich niet meer kan verdedigen!. De reden: omdat rabbijn Drukarch ongetwijfeld toezeggingen zal hebben gedaan die hij niet heeft kunnen nakomen, maar dag en nacht stond hij voor iedereen klaar. Afstanden bestonden niet en geld had voor hem nauwelijks betekenis. Voeg daar nog bij dat hij in de oorlog een verzetsstrijder was geweest…en dus was en is hij voor mij een lichtend voorbeeld hoe een rabbijn zijn positie als rabbijn dient uit te voeren. En als hij dan als ‘bijproduct’ al af en toe een toezegging vergat uit te voeren, dan hoef ik zeker niet verbaasd te zijn als mij dat ook gebeurt.

Let op de kleintjes

“Maar waarom iets toezeggen, als ik niet zeker weet of ik het kan uitvoeren’, hoor ik u denken. Omdat ik op dat moment dacht dat het goed was om die toezegging te doen en daarmee een naaste help en een goed gevoel geef. Onbenulligheden die onbenullig lijken, maar doordat ze vergeten worden, er dus toch minder zorgvuldig mee wordt omgegaan, bijblijven en irriteren. En dus is de les: wees steeds alert en let vooral op de kleintjes!

Recentelijk werd ik met nog een ‘kleintje’ geconfronteerd. Via Chabad International bereikt mij een e-mail van een neef uit de USA die op zoek is naar het graf van zijn oom. Zijn oom was bewoner van het Apeldoornsche Bosch, zou in 1939 zijn overleden en begraven op de joodse begraafplaats in Apeldoorn. Nu, anno 2023, zoekt zijn neefje, inmiddels hoogbejaard, naar zijn graf en wil dat neefje zelfs naar Nederland komen om het graf van zijn oom te bezoeken.

Brief van een vrijwillige onderzoeker

Het antwoord van een vrijwillige onderzoeker van de Joodse begraafplaats in Apeldoorn aan het neefje:

“Your question about the Apeldoorn Cemetery was sent by Rabbi Binyomin Jacobs to Mr. Rob Lezer, chairman of “NIG De Stedendriehoek” which are responsible for the Apeldoorn Cemetery. Mr. Rob Lezer sent your question to me because my wife and I did a lot of research into the people buried at the Apeldoorn Jewish Cemetery. In total around 900 Jewish people are buried there and about 450 graves have grave stones information. That means that about 450 graves have a small grave stone with only a number. After three years of research we found information about 430 of the people with such a small grave stone with only a number. Your uncle is one of them, number 479. He died on February 16 1939 at the age of 9 years old.”

Vertaling:

[Uw vraag over de Apeldoornse Begraafplaats is gestuurd door Rabbijn Benjamin Jacobs naar Mr. Rob Lezer, voorzitter van 'NIG De Stedendriehoek' degenen verantwoordelijk voor de Apeldoornse Begraafplaats. Mr. Rob lezer stuurde uw vraag naar me door omdat ik en mijn vrouw veel onderzoek hebben gedaan naar de mensen die begraven zijn op de Joodse Begraafplaats Apeldoorn. In totaal zijn hier ongeveer 900 Joodse mensen begraven en ongeveer 450 graven zijn voorzien van grafsteen informatie. Dat betekent dat ongeveer 450 graven een klein graf hebben met alleen een nummer. Na drie jaar onderzoek vonden we informatie over 430 van de mensen met zo'n klein graf met alleen een nummer erop. Uw oom is een van hen, nummer 479. Hij is overleden op 16 februari, 1939 op 9-jarige leeftijd.]

De dochter van de broer van de oma

Blouma en ik hebben een bijzondere ontmoeting gehad met een ver familielid van Blouma. Het betrof de dochter van de broer van de oma van Blouma. Vanuit ons Hotel in Jeruzalem worden we door onze chauffeur naar haar flatje gereden. Een indrukwekkende ontmoeting. Drieënnegentig jaar oud met een vitaliteit van een gezonde zestiger. Ook haar twee jaar jongere broer was gekomen om ons, voor het eerst van hun en ons leven, te ontmoeten. Er ontstond een gesprek over familie uit de voormalige Sovjet-Unie, herinneringen, verhalen, anekdotes.

Onbekenden krijgen een naam

Namen komen boven van broers en zusters, van grootouders en overgrootouders. Broers, zusters, neven en nichten waarvan bijna niemand het bestaan meer wist. Gestorven door honger en uitputting en ergens in een massagraf beland, als kleine kinderen of als tieners. Sommigen onderweg overleden ‘op weg naar Palestina’. Niemand kent ze meer en slechts weinigen hebben überhaupt van hun bestaan geweten. En daar zaten we dan op een flatje in Jeruzalem en kwamen namen boven, werden volledig onbekenden vermeld en kregen ze weer heel even een naam: ook weer zo’n onbenulligheid? Ik moest mijn tranen bedwingen van emotie en was dankbaar voor de ontmoeting. En ondertussen sloeg mijn Blouma alle gegevens op in haar misjpologische bijna fotografische geheugen. Onbekenden kregen weer even een plaatsje, gelijk die oom van negen jaar oud, nummer 479, op de Joodse begraafplaats in Apeldoorn.