Later begrepen we dat het Rode Kruis vrijwel niets gedaan had voor de Joodse slachtoffers van de Holocaust en onze ouders en grootouders zich diep teleurgesteld moeten hebben gevoeld in de humanitaire hulp, die aan hen niet ten goede kwam. Ik schrijf dit met gedempte emotie, maar een goede vriend van mij heeft een en ander uitgezocht en mij opgestuurd.

Het Rode Kruis is een van de bekendste humanitaire organisaties ter wereld, met als missie hulp te bieden aan slachtoffers van oorlog en rampen, ongeacht hun achtergrond.

In de geschiedenis heeft het Rode Kruis echter een zeer complexe rol gespeeld in de omgang met Joden, zowel tijdens de Tweede Wereldoorlog als in het huidige conflict tussen Israël en Hamas.

Het Rode Kruis en de Holocaust

Tijdens de Tweede Wereldoorlog stond het Internationale Comité van het Rode Kruis (ICRC) voor een enorme morele uitdaging. De organisatie had als doel om gevangenen van oorlog en burgers in conflictgebieden te beschermen, maar faalde in veel opzichten om de Joodse slachtoffers van de Holocaust effectief te helpen.

Het Rode Kruis had destijds beperkte toegang tot de concentratiekampen en volgde een strikt neutrale positie. Hoewel het Rode Kruis informatie had over de massamoorden op Joden, weigerde de organisatie om publiekelijk actie te ondernemen. Het was pas tegen het einde van de oorlog, in 1944, dat het Rode Kruis enige hulp wist te bieden, zoals het verstrekken van voedselpakketten aan gevangenen in kampen als Theresienstadt.

Na de oorlog kreeg het Rode Kruis veel kritiek op zijn passiviteit en het niet luid en duidelijk veroordelen van de Holocaust. Ook werd het bekritiseerd omdat het na de oorlog geholpen zou hebben bij het faciliteren van vluchtroutes voor voormalige nazi’s via de zogenaamde 'Ratlines'.

Het Rode Kruis en Israël

Na de oprichting van de staat Israël in 1948 bleef het Rode Kruis betrokken bij de situatie in het Midden-Oosten. Israëlische hulporganisaties zoals Magen David Adom (MDA) kregen pas in 2006 volledige erkenning binnen het internationale Rode Kruis-netwerk, na jaren van diplomatieke inspanningen. U kunt zich voorstellen, dat wij als Joden ons niet erg ‘gewenst’ voelden bij deze humanitaire organisatie, die er alleen niet voor de Joden was.

In de huidige conflicten tussen Israël en Hamas speelt het Rode Kruis een cruciale rol in humanitaire hulpverlening. De organisatie helpt bij de verzorging van gewonden, de evacuatie van burgers en het faciliteren van uitwisselingen van gevangenen of lichamen.

Het Rode Kruis heeft ook in het recente conflict met Hamas geprobeerd humanitaire corridors te openen en medische hulp te verlenen aan zowel Israëliërs als Palestijnen. Echter, het Rode Kruis wordt bekritiseerd vanwege partijdigheid, bijvoorbeeld wanneer het Israël oproept om aanvallen te stoppen, maar zich minder expliciet uit over de schendingen door Hamas.

De gijzelaars

Een heikel punt is de situatie rond Israëlische gijzelaars die door Hamas worden vastgehouden. Israëlische families en overlevenden van terreuraanslagen hebben het Rode Kruis opgeroepen om meer druk uit te oefenen op Hamas om toegang te krijgen tot gevangenen en humanitaire hulp te bieden. Tot nu toe heeft het Rode Kruis echter weinig succes gehad in het verkrijgen van toegang tot gijzelaars in Gaza.

Wat moeten we hiermee?

In de Jerusalem Post van 25 februari jongstleden kopte de krant ‘Het Rode Kruis maakt de misdaden tegen de gijzelaars mogelijk’. Heeft het Rode Kruis zijn missie verlaten, vraagt de auteur Jake Wallis Simons zich af. Critici stellen dat de stilte rond de Israëlische gijzelaars en hun banden met Hamas aanleiding geeft tot serieuze vragen.

Vertegenwoordigers van het Rode Kruis in uniform waren aanwezig bij de groteske opvoeringen bij de rituele vernedering van de Israëlische gijzelaars. Dit is duidelijk in strijd met artikel 3 van de Conventie van Geneve, waarin vernedering van krijgsgevangenen verboden wordt.

Bij de uitlevering van de gijzelaars Evjatar David en Guy Gilboa Dalal, die door Hamas gedwongen werden vanuit een nabije auto de vrijlating van hun landgenoten te aanschouwen, stonden de Rode Kruis wagens daar vlakbij.

Het Rode Kruis heeft in de loop der jaren op zijn zachtst gezegd een uiterst ‘gemengde’ rol gespeeld in de bescherming van Joodse gemeenschappen, zowel tijdens als na de Holocaust. Haar neutraliteit blijft een doorn in het Joodse oog en een ernstige bron van kritiek.

De balans tussen neutraliteit en actief ingrijpen blijft moeilijk, ‘een uitdaging’ voor het Rode Kruis. Wat mogen wij in de toekomst verwachten van het Rode Kruis, nu het zo een onverkwikkelijke rol speelt in conflicten waarin wij als Joden worden getroffen, zowel in het verleden als in het heden? Laten we hopen dat ook deze organisatie eens het boetekleed aantrekt.