Geschiedenis

Na de zonde van het Gouden Kalf in het Joodse jaar 2448 (1313 vgj), smeekte Mozes G-d om het volk te vergeven. Na 40 dagen op de berg Sinaï werd deze volledige vergeving uiteindelijk gegeven. De dag dat Mozes van de berg afdaalde (de 10e van Tisjree) zou voor altijd bekend staan als de Grote Verzoendag – Jom Kippoer.

In hetzelfde jaar bouwden onze voorouders de misjkan (tabernakel). Dit was een plek voor gebeden en offergaven. De dienst in de tabernakel bereikte zijn hoogtepunt op Jom Kippoer, wanneer de hogepriester een speciaal voorgeschreven dienst zou verrichten. Normaal gesproken droeg de hogepriester sierlijke gouden kleding, maar voor Jim Kippoer dompelde hij zichzelf in een mikwa (ritueel bad) en trok hij eenvoudige witte kleding aan om deze dienst uit te voeren.

Deze dienst ging honderden jaren door. Van de tabernakel tot de tijd van de eerste tempel in Jeruzalem en later in de tweede tempel. Maar ook al werd de tweede tempel in het jaar 70gj door de Romeinen verwoest, ging de Jom Kippoerdienst toch door. In plaats van dat een Hogepriester de offers in Jeruzalem brengt, verricht vandaag elke Jood deze Jom Kippoerdienst in de ‘tempel’ van zijn of haar hart. Onze geleerden leren ons dat Jom Kippoer een speciale ‘kracht’ heeft om onze individuele en collectieve fouten te zuiveren en de lei weer schoon te vegen.

Voorwaarden

Dit werkt echter wel onder twee voorwaarden. De eerste voorwaarde is dat we een proces van ‘tesjoewa’ (bekering) moeten doen. Dit is een proces dat bestaat uit vier stappen:

1. Spijt: we moeten erkennen dat we fouten hebben gemaakt en spijt hebben dat we een deel van ons potentieel hebben verspild.
2. Stoppen: Iedereen kan zomaar iets zeggen, maar het daadwerkelijk stoppen van slechte daden toont een echte toewijding aan verandering.
3. Bekentenis: Om onze tesjoewa meer ‘echt’ te maken, geven we onze fout verbaal toe en vragen we om vergeving aan iedereen die we mogelijk niet goed hebben behandeld.
4. Resolutie: We moeten op ons nemen om onze fouten in de toekomst niet te herhalen.

De tweede voorwaarde is dat we al enige tijd voor Jom Kippoer onze excuses aanbieden en vergeving vragen aan iedereen die we het afgelopen jaar mogelijk hebben beledigd. Hoewel de combinatie van bekering en Jom Kippoer verzoening geeft voor overtredingen naar G-d toe, vergeeft het niet automatisch het onrecht dat tegen andere mensen is begaan.

Dag voor Jom Kippoer

De dag voorafgaand aan Jom Kippoer is ook een drukke en zeer belangrijke dag. Net zoals Jom Kippoer een vastendag is, wordt de dag voor Jom Kippoer gehouden als een feestdag en als voorbereiding op de grote heilige dag. Zo eten we twee feestmaaltijden; één in de vroege namiddag, en één vlak voor het begin van het vasten.

In onze gemeenschap dragen wij deze dag zelfs al onze sjabbatskleren, die wij alleen maar dragen op de sjabbat en op de feestdagen. Verder is het een Joodse gewoonte om onszelf op deze dag onder te dompelen in een mikwa (ritueel bad). Ook geeft men extra tsedaka (geld aan liefdadigheid).

Net voordat het vasten begint is er een mooi gebruik om onze kinderen te zegenen. Voor een zoon zeggen wij: "Moge G-d je maken als Efraim en Menasje." Voor een dochter: "Moge G-d je maken als Sara, Rivka, Rachel en Lea." Vaders eindigen dan met de priesterzegen uit Numeri 6:24-26 en een zegen in onze eigen woorden. Hierna is het tijd om naar de synagoge te gaan.

Viering Jom Kippoer

Net als op sjabbat mag er op Jom Kippoer geen werk worden gedaan. Dit geldt vanaf het moment dat de zon ondergaat op de negende Tisjree tot de avond van de volgende dag wanneer de sterren tevoorschijn komen. Op deze dag zijn er vijf dingen waar wij ons van onthouden:

1. Eten en drinken
2. Wassen, baden en douchen
3. Oliën of lotions op de huid aanbrengen
4. Echtelijke relaties
5. Het dragen van leren schoenen

Het hele jaar door besteden veel mensen hun dagen aan eten, werk, materiele bezittingen (gesymboliseerd door schoenen) en oppervlakkige genoegens (gesymboliseerd door oliën, lotions, crèmes, enz.). Op Jom Kippoer herstellen we onze prioriteiten naar wat echt belangrijk is in het leven. Voor bijna 26 uur lang onthouden wij ons hiervan en brengen we de dag door in gebed.

Als engelen

Er is een oude gewoonte om op Jom Kippoer wit te dragen. Dit herinnert ons aan de lijkwaden die alle mensen uiteindelijk dragen. Maar de witte gewaden herinneren ons ook aan de engelen met wie we op deze heiligste dagen worden vergeleken. Het Jodendom leert dat engelen volledig spirituele wezens zijn, wiens enige focus is om hun Schepper te dienen.

Rabbijn Jehoeda Loew ben Bezalel (gestorven in 1609) legt het uit: “Alle geboden die G-d ons op Jom Kippoer heeft opgedragen, zijn ontworpen om -voor zover mogelijk- de relatie van een persoon met het fysieke te verwijderen, totdat hij volledig als een engel is. Net zoals engelen, als het ware, rechtop staan, zo staan ook wij het grootste gedeelte van Jom Kippoer in de synagoge. En net zoals engelen, als het ware, wit dragen, zo hebben wij ook de gewoonte om ons in het wit te kleden op Jom Kippoer. Net zoals engelen niet eten of drinken, zo eten of drinken wij ook niet.”

Synagogediensten

Op Jom Kippoer bevinden we ons de hele dag in gebed in de synagoge.

Op Rosj Hasjana zijn de boeken van Leven en Dood in de Hemel geopend, en schrijft G-d wie nog een jaar van het leven zal krijgen. Voor velen staat deze beslissing negen dagen op het spel tot Jom Kippoer, wanneer de definitieve beslissing wordt bezegeld. Met dit in gedachten zijn de gebeden van deze dag bedoeld om ons aan te sporen om ons leven te verbeteren.

Maar naast onze specifieke daden, is Jom Kippoer ook gewijd aan introspectie en het vragen aan G-d om vergeving. Daarom gebruiken veel mensen zelfs tijdens de pauzes, tussen de diensten in, elk beschikbaar moment om Psalmen op te zeggen.

Einde van de dag

Nadat nacht is gevallen, eindigt iedereen in de synagoge de afsluitende dienst door samen luid de woorden van het Sjema-gebed uit te roepen: "Hoor O Israël, G-d is onze Heer, G-d is één". Hierna roepen wij in koor zeven keer: “Hasjem Hoe HaElokim (G-d is de Heer). G-d, Die alles heeft geschapen, is de Heer Die over ons regeert en waakt. Terwijl we deze zinnen uitspreken, bevestigen we onze bereidheid om ons leven te geven voor G-d en Zijn Thora.

Dit is elk jaar altijd een van de mooiste en meest geestelijke momenten van deze dag. Zelfs al zou iedereen, normaal gesproken, zwak moeten zijn van een 26 uur lang vasten en van een hele dag in non-stop gebed, is dit juist het meest energieke moment van de dag. Men straalt als engelen en alle gemeenteleden barsten nu uit in vreugdevolle zang en dans. Dan wordt een enkele lange klank geblazen op de sjofar om de vastendag officieel af te sluiten… gevolgd met de luide woorden: "Volgend jaar in een (herbouwd) Jeruzalem!" Waarna de zang en dans weer meteen terugkeert.

Jom Kippoer mag dan wel de meest plechtige dag van het Joodse jaar zijn, maar het gaat tegelijkertijd ook samen met een grote vreugde. De vreugde om doordrenkt te zijn met de aanwezigheid van G-d, en ons vertrouwen dat Hij onze tesjoewa zal accepteren, onze zonden zal vergeven en ons oordeel zal bezegelen voor een jaar van leven, zegen, gezondheid en geluk.

Moge we hier allemaal voor verzegeld worden.