Israël-update 19 april: Israëlische aanvallen in het Midden-Oosten: oefenrondje of strategische zet?
Door Yochanan Visser -
19 april 2024
Een aantal uren nadat bekend was geworden dat er in Iran op diverse plaatsen explosies hadden plaatsgevonden die werden toegeschreven aan Israëlische luchtaanvallen, postte iemand een poster op de sociale media in Israël met daarop de tekst: “Beste Iran, raak niet van streek, dit was slechts een oefenrondje!”
En daar leek de serie aanvallen ook op. Het was geen toeval dat de explosies plaatsvonden nabij de stad Isfahan en het Fordow ondergrondse uraniumopwerkingscomplex. In Isfahan is de opwerkingsfabriek Natanz gevestigd. Aanvankelijk kwamen er tegenstrijdige berichten binnen uit Iran over de Israëlische aanvallen. Functionarissen van de Iraanse Islamitische Revolutionaire Garde beweerden dat Mossad-teams met quadcopters de aanvallen hadden uitgevoerd.
Onzichtbaar
Quadcopters zijn kleine onbemande vliegtuigen die Mossad eerder gebruikte om Irans nucleaire faciliteiten te saboteren. Later werd echter door Amerikaanse functionarissen bevestigd dat Israël raketten had gebruikt die met F-35 stealth bommenwerpers naar Iran waren gevlogen. Dit verklaarde ook waarom de radarsystemen in Iran geen spoor van de Israëlische vliegtuigen hadden gevonden. De F-35 Adir van de IAF is onzichtbaar voor de radar.
In Israël zelf was niemand bereid om commentaar te geven op de aanval op Iran. Daarover later meer. In ieder geval was duidelijk dat de aanval niet beperkt was gebleven tot Iran zelf. In de buurt van een luchtmachtbasis nabij Bagdad in Irak werden de resten van een Israëlische raket gevonden. Media in Irak publiceerden foto’s van de raketten en beweerden dat de raketten vanaf het grondgebied van Irak waren afgeschoten omdat er geen radarbewijs was voor een aanval met gevechtsvliegtuigen. Ook hier lijkt het er sterk op dat Israël de F-35 Adir heeft gebruikt voor de raketaanval.
Luchtaanval in Syrië
In Syrië werd verder een luchtaanval gemeld op een luchtmachtbasis in de provincie Suweida, die grenst aan Jordanië. Bij de aanval werd ook een radarstation in de provincie Daraa verwoest. Volgens lokale Syrische media werden zes gevechtsvliegtuigen gesignaleerd op de radar van het Syrische leger. Dit was een indicatie dat de IAF, zoals gebruikelijk, F-15 of F-16 gevechtsvliegtuigen heeft gebruikt bij deze aanval.
Later vanochtend werd verder bekend dat het doel nabij Isfahan niet de Natanz nucleaire faciliteit was geweest, maar de Ashtam Shakiri luchtmachtbasis. Het beeld was nu compleet. Alle luchtmachtbases die werden aangevallen in Iran, Irak en Syrië werden zondag 14 april gebruikt voor de ongekende aanval met circa 500 onbemande kamikaze-vliegtuigen en raketten op Israël. De boodschap die Israël wilde overbrengen aan Iran was dat het deze keer inderdaad om een oefenrondje ging, maar dat het leger van de Joodse staat in staat is om de nucleaire installaties van Iran aan te vallen.
Volgens insiders in en buiten Israël was het oorspronkelijke plan wel degelijk om de nucleaire installaties van Iran aan te vallen. Het Israëlische veiligheidskabinet kwam deze week vier keer bijeen om over de vergeldingsaanval op Iran te discussiëren. Uiteindelijk werd blijkbaar besloten om niet het risico te lopen van een grote regionale oorlog en om toe te geven aan de druk die vooral de Amerikaanse regering uitoefende op de regering in Jeruzalem. De Verenigde Staten wilden niet meegesleept worden in een dergelijke regionale oorlog en sloten een deal met de Israëlische regering.
Washington geeft fiat voor operatie in Rafah
In ruil voor een gelimiteerde vergeldingsaanval op Iran gaf Washington eindelijk zijn fiat aan een IDF-operatie tegen het laatste Hamas bolwerk in Gaza, de stad Rafah en omgeving. Het lijkt er nu op dat met deze beperkte Israëlische aanval op Iran het gevaar van een aanzienlijke escalatie in de huidige oorlog is afgewend. Het Israëlische leger kan zich nu concentreren op het afronden van het offensief tegen Hamas en op het noordelijke front waar sprake is van een gevaarlijke status quo-situatie.
Hoe het nu verder moet met het gevaar dat Iran vormt voor de wereldvrede is echter onduidelijk. De Europese landen zijn slechts geïnteresseerd in de-escalatie van het conflict met Iran en willen niet verder gaan dan het instellen van nieuwe sancties tegen de Islamitische Republiek. Het probleem hiermee is dat in het verleden bleek dat Iran met gemak bijna alle sancties omzeilde en dat de internationale gemeenschap de naleving van de sancties niet afdwong. Hetzelfde dreigt nu weer te gebeuren.
De Verenigde Staten zeggen dat het afgelasten van een grote aanval op Iran zal bijdragen aan het in stand houden van de coalitie die Israël afgelopen zondag hielp bij het afweren van de massieve Iraanse aanval. Het ziet er echter niet naar uit dat deze coalitie eenzelfde soort cohesie zal vertonen wanneer het om militaire actie tegen het nucleaire wapenprogramma van Iran gaat.
Israël stelde militaire censuur in voor de lokale media tijdens en na de aanval op Iran en heeft de operatie niet opgeëist. Ook hieruit blijkt dat het leiderschap de situatie wilde de-escaleren.
VS stemt Palestijnse staat weg
In New York werd ondertussen door het Palestijnse leiderschap geprobeerd om via de VN Veiligheidsraad unilateraal een Palestijnse staat te verkrijgen. Een motie waarin internationale erkenning voor het bestaan van een Palestijnse staat werd voorgesteld werd echter getroffen door het veto van de Verenigde Staten. Yisrael Katz, de Israëlische minister van Buitenlandse Zaken, zei na afloop van de stemming in de Veiligheidsraad dat erkenning van een Palestijnse staat een half jaar na het grootste bloedbad sinds de Holocaust en nadat Hamas seksuele misdaden en misdaden tegen de menselijkheid had gepleegd, een beloning voor terrorisme zou zijn geweest. Katz veroordeelde de Veiligheidsraad verder voor het niet veroordelen van Hamas’ verschrikkelijke misdaden.