Maar sinds wij internet hebben is vergeten bijna onmogelijk. Ik word steeds weer naar Nederland teruggetrokken door de enorme inspiratie die ik telkens weer krijg van de denkbeelden van de onvergetelijke goeroe Herman van Praag (1929). Overlevende van het concentratiekamp Theresienstadt – hij bezocht deze hel op aarde in zijn jeugd - is hij ondanks alles een religieus mens gebleven. Bewonderenswaardig vind ik het dat hij niet met de al te rationele neiging van de meeste psychiaters is meegevaren.

De vinger op de zere plek

Ik kreeg een interview met hem te zien naar aanleiding van zijn nieuwe boek ‘Ooggetuige en revolutionair psychiater’. Hij legt de vinger op de zere plek. Alles wat hij daarin verwoordt, voelde ik al jaren op het tipje van mijn tong. Maar ik kon mijn onheilspellende gevoel geen woorden geven. Van Praag lukte het om de verticale ‘missing link’ waar veel mensen in ons Vaderland aan mank gaan, feilloos te verwoorden.

Het gaat om het gebrek aan samenhang tussen de mensen, het gevoel dat ‘we als los zand aan elkaar hangen’, waardoor met name veel jongeren ‘de weg kwijtraken’ en veel positieve en creatieve energie verloren gaat. Ik wil niet dramatisch doen maar ik zie dit maar al te vaak gebeuren, tot en met de fatale, suïcidale laatste wanhoopsdaad. Te triest voor woorden in G’ds wondere wereld.

Verdorde jongeren

De interviewer signaleert een gebrek aan richting en zingeving in veel jonge levens. De grote hoeveelheid depressies onder jongeren wordt hieraan geweten. We zien onszelf tegenwoordig te veel als losse individuen. Hierdoor ontstaat eenzaamheid door gebrek aan dialoog. Door dit gebrek aan echte communicatie lukt het ons niet te groeien in ons mens zijn en verworden wij tot verdorde, licht autistische muurplantjes, ondanks honderden ‘vrienden’ in de sociale media.

Hoe komt het dat we als 'los zand aan elkaar hangen'?

Ik worstelde zelf al decennialang met deze vraag. We zitten veel op internet en op onze mobiele telefoon maar of dit nu iets bijdraagt aan onze ontwikkeling tot volwaardig menszijn blijft de grote vraag waar ik nooit antwoord op kreeg. Iedereen moppert over ‘de jeugd’, die niets anders doet dan op hun mobieltjes staren. Maar een echt onderbouwd stuk psychologische filosofie miste ik volledig.

Geschapen als sprekend wezen

De Bijbel stelt dat de mens een sprekend wezen is en alleen door tweespraak met G’d en medemens zichzelf kan ontdekken, verder kan groeien en een echt mens worden kan. Een ‘Mensch’ wel te verstaan. Herman van Praag en zijn biograaf Henk Haenen meenden, dat “dit wel een van de angels is van een sociale werkelijkheid die mensen op pijnlijke manier in het vlees steekt”. Dit euvel duurt al meer dan twee eeuwen: “Sinds de Europese Verlichting (18^e eeuw) is het individu tot Individu verklaard en de politiek georganiseerde samenleving tot een contract tussen individuen en een overheid”. Op alle niveau’s van onze werkelijkheid werkt dit ‘individu-denken’ door: “sociaal, economisch, psychologisch, religieus en cultureel. Een ieder heeft 'het zelf uit te zoeken'.

G’d verworpen als verbindende schakel

Veel maatschappelijke problemen zijn het gevolg van het feit, dat religie ‘als een fanatieke tiran’ wordt ervaren in de westerse verzorgingsstaat. Hier ligt het echte probleem. We hebben in onze haast om progressief te lijken het Opperwezen ter zijde geschoven. We zijn vergeten, dat ‘G’d is Een’(Deut. 6:4) niet zoveel over G’d zegt maar meer over ons. G’d is de allesomvattende eenheid scheppende Kracht in het universum. Zonder Schepper zijn we inderdaad als los zand. Moderne denkers zijn slechts exponenten van een systeem, waarin G’d opzettelijk vergeten is.

President Biden zette de toon voor een nieuwe ‘revival’. Hij noemde in zijn recente ‘Troonrede’ (State of Union) het woord G’d wel zes keer. Ouderen en gehandicapten deden "G’ds werk". Biden citeerde de moeder van een slachtoffer van politiegeweld. Haar zoon had "geloof in G’d". G’d werd gedankt voor de nieuwe wapenwetten. Hij riep verder op tot nationale eenheid: “alle mensen zijn geschapen naar het beeld van G’d”. Hij eindigde met: "Moge G’d u allen zegenen. Moge G’d onze troepen beschermen."

Het is deze ‘missing link’, deze ontbrekende schakel die we weer moeten zien terug te vinden. Veel succes, o Nederland!