Zo waren mijn man en ik onlangs op bezoek bij de synagoge in Bussum. We werden rondgeleid door documentairemaker en schrijfster Annet Betsalel. Ze woont met haar man Amir naast de sjoel en betekent veel voor de Joodse gemeenschap in Bussum.

De wereld van Max

Na de uitleg in de synagoge vertelde Annet tijdens een gezellig samenzijn in een van de zalen van de synagoge over een boekje dat ze had geschreven. Het gaat over de Joodse familie Veffer, die dankzij de hulp van kennissen in Bussum de oorlog konden overleven. In ‘De wereld van Max’ vertelt ze hoe vader Jonas, moeder Sara en hun kinderen Jopie, Juda, Shelly, Jaap, Ap en Max met z’n zessen in een kleine slaapkamer drie jaar lang moesten onderduiken.

Dit waargebeurde verhaal gaat over een levenslustige jongen van 11 jaar, die graag kattenkwaad uithaalt en van voetballen houdt. Het is geschreven voor kinderen van 10-14 jaar. Ik heb het meteen gekocht voor onze kleinzoons, die ook van voetballen houden. Maar ik heb het wel eerst zelf gelezen!

Veel mensen moesten zwijgen of misschien zelfs een leugentje vertellen voor Max en zijn familie. Strikte geheimhouding was nodig, zoals dat ook gebeurde in ‘het dorp dat zweeg:’ Nieuwlande. Hoe was het in die tijd om te liegen en te draaien om anderen te redden?

Gelooft u me niet?

Velen hadden het er moeilijk mee. In het boek ‘Gesprekken met mijzelf in Auschwitz’ van Holocaust overlevende Letty Ben-Heled - Rudelsheim wordt verteld over een christelijke familie die Joodse onderduikers verbergt. Op een zondagochtend, als ze uit de kerk komen, wordt er aangebeld door de politie met de vraag of er onderduikers zijn. ‘Natuurlijk niet’, zegt de vrouw des huizes. ‘Bent u daar wel zeker van? ‘ Ja, antwoord ze, en na een korte pauze: ‘We komen net uit de kerk. Als u niet gelooft dat hier geen Joden zijn, moet u zelf maar even kijken’ ‘Goed, als u dat zegt, dan geloof ik u.’ was het antwoord. Zo konden de onderduikers daarna vluchten en ergens anders opgevangen worden.

Het is alsof deze familie naar ds. F. Slomp had geluisterd. Vanwege zijn verzetsactiviteiten moest ds. Slomp onderduiken. Als Frits de Zwerver riep hij onvermoeibaar christenen op om ‘de verdrevene te verbergen en de omzwervende niet te vermelden' (Jesaja 16:3). Hij reisde door het hele land en probeerde in de plaatsen waar hij kwam, zoveel mogelijk onderduikers geplaatst te krijgen. (Zie hiervoor drs. G.C. Hoving ‘Johannes Post. Een biografie').

Sifra en Pua

In zijn gesprekken noemde ds. Slomp de Egyptische vroedvrouwen Sifra en Pua, ‘als de vleesgeworden ongehoorzaamheid tegen de onderdrukker’. In Exodus 1:15-22 lezen we dat de koning van Egypte de vroedvrouwen opdraagt om de bij de bevalling van de Hebreeuwse vrouwen de zonen te doden. ‘De vroedvrouwen echter vreesden God en deden niet wat de koning van Egypte haar gezegd had, maar lieten de jongens in leven’ (vers 17). Als de Farao erachter komt wat ze gedaan hebben, spelden de vroedvrouwen hem een leugentje op de mouw en vertellen ‘dat de Hebreeuwse vrouwen zo sterk zijn dat ze het kind al gebaard hebben voordat de vroedvrouw bij hen is.’

Dan lezen we verder dat God de vroedvrouwen zegende. Omdat ze God vreesden, gaf Hij haar ieder een eigen gezin (v 20,21).

Rachab

Nog zo’n prachtig voorbeeld is Rachab, die zich met risico voor haar eigen leven inzet voor het Joodse volk. In Jozua 2 lezen we dat Rachab twee Israëlische verspieders verbergt. Als de mannen van de koning van Jericho bij haar komen om de spionnen te vangen, liegt ze en zegt dat die allang vertrokken zijn.

De Kanaänitische vrouw Rachab steunt het Israëlitische volk en God zegent haar daarvoor. Als zij en haar familie gered zijn, gaat ze wonen bij het volk Israël en trouwt met Salmon. Ze krijgen een zoon Boaz. Deze zal later zal trouwen met Ruth, de Moabitische. Rachab en Ruth, twee Heidense vrouwen staan vermeld in het geslachtsregister van de Here Jezus in Matheus 1. Rachab gelooft in God en ze handelt ernaar. In Hebreeën 11:30-31 komt haar naam voor in de rij van geloofsgetuigen.

Liegen voor Max, is dat in orde? Tijdens de Tweede Wereldoorlog zijn er ook christenen geweest die gewetensbezwaren hadden om te liegen. Ze vertelden eerlijk dat er Joden verborgen waren in hun huis. Toen zijn er niet alleen Joden opgepakt. Maar ondanks het ‘eerlijk’ toegeven soms ook nog gered. Ieder volgt zijn eigen geweten daarin. Maar omdat mensen ‘God meerder gehoorzaam waren dan mensen’ (Handelingen 5:29) zijn er door te liegen veel onderduikers gered.

Zo is ook Max en zijn familie gered. dankzij de moed van vrienden. Hoe het met de familie verder gaat, is te lezen in ‘De wereld van Max’ van Annet Betsalel. Een waar gebeurd verhaal voor jong en oud, waarin door middel van QR codes een beeld wordt gegeven van de wereld van Max.

Wij nodigen u van harte uit om met ons mee te gaan op één van onze excursies.