Gisjoer betekent het zoeken van een compromis of mediation. Als twee mensen of twee partijen een conflict hebben, kan men naar de rechter stappen om de zaak door een derde persoon te laten oplossen. Maar men kan ook de zaak met behulp van een mediator behandelen en zelf een compromis zoeken om tot een bevredigende oplossing te komen.

Het aantal interne conflicten in Israël loopt uit de hand

We lezen het dagelijks in het nieuws hoe de verschillende opvattingen over de hervorming van het Israëlische recht de gemoederen bezighoudt. De emoties lopen torenhoog op. Maar er zijn ook veel buurtconflicten en duizenden andere rechtszaken, die de rechtbanken overspoelen. Israël kent een zeer hoge ‘advocatendichtheid’. Er zijn relatief veel advocaten per hoofd van de bevolking. Dit is niet zo verwonderlijk want in de enige democratie in het Midden-Oosten zijn de burgers zeer mondig en kundig. Daarnaast leven hier op iedere vierkante kilometer zeer veel verschillende culturen en achtergronden samen. Het is een multi-culti samenleving, hetgeen nogal eens conflicten oplevert.

Het Jodendom is compromisgericht

De Tora is een wet van vrede. Rabbi Jehosjoe’a ben Levi sprak: “Groot is de vrede, want de Naam van G’d wordt ‘vrede’ genoemd, zoals er geschreven staat: ‘En hij noemde het altaar G’d is Vrede’ (Richt. 6:24)”.

Rabbi José de Galileeër sprak: “Groot is de vrede, want zelfs wanneer men ten tijde van de oorlog een stad belegert, dient men eerst vrede aan te bieden, zoals geschreven staat: ‘Als je een stad in de oorlog nadert, moet je eerst vrede over haar uitroepen’ (Deut. 20:10)”.

Een leugentje om bestwil

Rabbi Simeon sprak: “Groot is de vrede, want wij vinden dat de stamvaders, de zonen van Jakob, een onwaarheid spraken om vrede te bewaren tussen Josef en zijn broers. Er staat immers in Genesis 50:16-17: ‘En zij zonden een boodschap tot Josef met de woorden: uw vader gaf voordat hij stierf opdracht: Zo zult u tot Josef zeggen: Vergeef toch de kwade opzet van uw broers en hun misstap’. Nergens vinden wij in de Tora dat Jakob een dergelijke opdracht had laten overbrengen”.

In elk rechtsgeding eerst een compromis voorstellen

Ondanks alle rechtsvoorschriften in de Tora schrijft de Joodse wet voor, dat rechters eerst aan partijen moeten voorstellen of ze niet liever een compromis willen maken. In het Joodse denken is het compromis zelfs tot wet verheven! Zelfs onze alledaagse voorschriften zijn doortrokken van compromissen. Enkele voorbeelden uit de dagelijkse praktijk kunnen dit illustreren.

De mezoeza

Aan iedere joodse (voor)deur hangt een mezoeza, een kokertje met daarin een tekst uit de Tora, de tekst van Sjema, de joodse geloofsbelijdenis in de Ene G’d. Hoe je deze mezoeza moet bevestigen aan de deur? Daarover bestaan twee meningen: de ene zegt, dat het kokertje met de Bijbeltekst horizontaal moet hangen, de tweede mening is dat deze verticaal moet hangen. Om aan beide meningen tegemoet te komen, bevestigen we het kokertje diagonaal. Rabbijnen gebruiken deze gedachte veel in speeches bij een huwelijk. Het nieuwe huis, dat beide echtelieden betrekken, heeft aan de voordeur een diagonaal kokertje om man en vrouw te leren, dat het huwelijkse leven altijd een compromis is.

Hoe plaatsen we de Torarollen in de heilige Arke?

In iedere synagoge is een heilige Arke aan de oostzijde van de synagoge, richting Jeruzalem. Over de vraag hoe de Torarollen daarin geplaatst moeten worden, bestaan twee meningen, de ene zegt horizontaal, de ander zegt verticaal. Daarom hebben wij de gewoonte de Torarollen ietwat scheef neer te zetten. Wederom een uiting van de compromisgedachte. En zo zijn er veel voorbeelden van ‘het ideale compromis’.

Waarom is mediation beter dan een rechtzaak?

Er zijn verschillende redenen waarom mediation vaak als beter wordt beschouwd dan een rechtszaak:

1. Minder tijdrovend en goedkoper: Een mediationproces kan doorgaans sneller worden afgerond dan een rechtszaak en kan dus minder tijd en geld kosten. Bij een rechtszaak kunnen de kosten snel oplopen vanwege de noodzaak om juridische procedures te volgen en experts in te huren.
2. Minder stressvol: Een rechtszaak kan een langdurig, complex en stressvol proces zijn, terwijl mediation een meer informele setting biedt, waarin partijen op een minder confrontatiegerichte manier kunnen samenwerken om tot een oplossing te komen.
3. Partijen behouden de controle: In een mediationproces hebben partijen meer controle over de uitkomst en kunnen ze samenwerken om een oplossing te vinden die voor beiden acceptabel is. Bij een rechtszaak wordt de uitspraak in handen gelegd van een rechter of jury, die uiteindelijk de beslissing neemt.
4. Meer kans op een positieve relatie tussen partijen: Mediation streeft ernaar om een positieve relatie tussen partijen te behouden of te herstellen, wat vooral belangrijk kan zijn in situaties waarin partijen na de uitkomst nog met elkaar te maken zullen hebben, zoals bijvoorbeeld in familierecht of zakelijke geschillen.

Mediation is niet in alle gevallen geschikt. Wanneer er sprake is van een ernstige misdaad of van machtsongelijkheid tussen partijen, kan een rechtszaak meer passend zijn.