Rosj Hasjana roept ons op tot zelfanalyse en zelfverbetering. We moeten onszelf onder de loep nemen, wat een van de moeilijkste dingen in het leven is. We zijn er eigenlijk nooit mee bezig. We laten ons veel te veel afleiden door allerlei dingen, die niets bijdragen aan onze geestelijke groei. Dingen die ons alleen maar afhouden van de zaken die echt belangrijk zijn in ons leven. We worden overspoeld door allerlei mediaberichten, die wel leuk zijn om even te zien maar niets bijdragen aan ons spirituele welzijn. We laten ons afleiden om ons maar niet op onszelf te hoeven concentreren. “Ik ben goed zoals ik ben” horen we vaak. Dat klopt misschien, maar als ik niet zoek naar beter, groei ik nooit. Stilstand is achteruitgang.

Laten we het eenvoudig houden. Ik ga proberen minder of geen kwaad te spreken over anderen. Dit is veel belangrijker dan we denken. In onze tijd van ‘totale communicatie’ heeft ieder woord veel meer bereik – ten goede en ten slechte – dan ooit tevoren.

De Thora verbiedt laster en roddel: “U mag onder uw volksgenoten niet met lasterpraat rondgaan, u mag uw naaste niet naar het leven staan. Ik ben G‘d”." (Leviticus 19:16) Hoe pak ik dit aan? Stel haalbare doelen en plan het goed.

Vier stadia van zelfverbetering

In de Joodse literatuur wordt gesproken over vier stadia van zelfverbetering:

1. Laat de zonde los en bega hem niet meer. Daadwerkelijk loskomen van je spirituele missers.
2. Spijt, geestelijke afkeer van de zonde en alles wat daarmee verbonden is.
3. Verbaal voor jezelf bekennen dat je dit en dat verkeerd deed en in de toekomst niet meer wilt herhalen.
4. Een vast besluit om nooit meer in hetzelfde foute gedrag te vervallen.

Doen: weg met je spirituele vuilnis

Begin met een relatief makkelijke zonde. Minder kwaadspreken moet niet moeilijk zijn als je jezelf maar in de hand hebt. Zelfbeheersing blijft belangrijk, maar ook zelfkritiek. Je moet je hoofd erbij houden wat je zegt en hoe je dingen zegt. Je moet ook voorzorgsmaatregelen treffen.

Vroeger kon je bijvoorbeeld een briefje bij de telefoon ophangen met de tekst: “Stop met kwaadsprekerij”. In deze tijd kan je met je mobiele telefoon ervoor zorgen, dat er zeer regelmatig corrigerende slogans op je scherm verschijnen. Zo kun je, als je je telefoonscherm tijdens gesprekken of andere momenten kunt zien, jezelf een verbale herinnering sturen. Zonder regelmatige herinneringen en pop-ups red je het bijna niet om je kwaadaardige neigingen een beetje in de hand te houden. Je verliest jezelf te makkelijk in een gesprek als je jezelf niet constant herinnert aan je broodnodige zelfcorrecties.

Voelen: neem geestelijk afscheid van je onhebbelijke gewoontes

Kwaadspreken doen we vaak. De redenen hiervoor lopen uiteen. Er zijn veel mensen, die de hele dag niets anders doen dan anderen naar beneden ‘trappen’. Vaak hebben deze mensen een minderwaardigheidscomplex. Door zich al roddelend te verheffen boven de ander, ontstaat het gevoel dat zij – de roddelaars – heel veel beter zijn ‘dan al die anderen’. De verderfelijkheid en doortraptheid van dit psychische verdedigingsmechanisme wordt maar moeilijk ingezien. Maar een wakkere geest wapent zich hiertegen en begrijpt waarom G’d kwaadspreken verboden heeft. Berouw betekent, dat je de pijn die je de ander aangedaan hebt, als je eigen pijn voelt.

Uitspreken: verbaal opbiechten maakt je bewust van je slechte impulsen

We gaan verder en moeten het onszelf ook duidelijk maken dat en wat we verkeerd gedaan hebben. We gaan een gesprek aan met onszelf en biechten onszelf in geuren en kleuren op hoe onze slachtoffers hebben geleden en wijzelf hebben genoten van de lasterlijke praatjes. Dat werkt zeer verhelderend en bevrijdend. Probeer het eens zelf.

Mentale vastbeslotenheid: je toekomst plannen

Hoe gaan we verder? Neem jezelf keihard voor nooit meer in dezelfde fout te vervallen. Berouw en inkeer zijn langdurige en ongemakkelijke processen. Ook al lijkt onszelf corrigeren soms onmogelijk, het is een oude Talmoedische wijsheid dat "iemand die zichzelf probeert te reinigen door G’d geholpen wordt”. Wij moeten de eerste stappen zetten. Daarna neemt G’d ons in zijn grote genade op.

Sjana tova, een goed en zoet 5783 gewenst!