Ik denk van wel. De aanval vond plaats in de maand voor Pesach, die wij de maand van de bevrijding noemen, vlak voor Pesach, het Joodse Pasen. De avond van Pesach heet in Bijbelse taal: de nacht van bewakingen. In Nederland heet dit ‘sederavond’. Dan vieren wij de Uittocht uit Egypte met matzes, bitterkruid en een herinnering aan het Pesach-lam.

Nergens in Tenach, de Bijbel zult u de term ‘sederavond’ tegenkomen. Het is geen Bijbelse term. Hoe heet de viering van de Exodus uit Egypte dan wel in de Tora?

De nacht van waken

De bron in de Tora voor een speciale viering van de Uittocht staat in het tweede Tora boek Exodus, maar onder een andere benaming (Ex. 12: 41-42): “En het gebeurde na verloop van vierhonderddertig jaar, op deze zelfde dag gebeurde het: alle legers van G’d zijn uit het land Egypte vertrokken. Een nacht van waken was dit voor G’d om hen uit het land Egypte te leiden. Daarom is dit een nacht ter ere van G‘d: een waken voor alle Israëlieten, al hun generaties door“.

We moeten dus gedurende sederavond, de eerste avond van Pesach, lang opblijven om deze historische bevrijding te vieren – die tot op onze tijd bijvoorbeeld voor Martin Luther King model heeft gestaan voor de bevrijding uit de discriminatie en apartheid in Amerika.

De Tora schrijft voor dat deze avond voornamelijk bedoeld is om de kinderen voor te lichten over de Exodus (3336 jaar geleden). Omdat het altijd heel laat wordt en we dit tot diep in de nacht vieren, hanteren wij speciale pedagogische trucs waardoor dit inderdaad ook realiteit wordt, zelfs voor heel jonge kinderen. Afgelopen sederavond heb ik dit weer met eigen ogen mogen aanschouwen. Het werd zo spannend gemaakt voor de kinderen, dat ze tot het zeer late einde na middernacht nog allemaal klaarwakker waren.

Maar wat betekent leel sjimoeriem?

Leel betekent nacht. Sjimoeriem staat hier in het meervoud. Sjimoer betekent opletten, waken of bewaken. Maar waarom staat hier twee keer bewaken? Als we het vers nog een goed bekijken staat hier eerst een ‘nacht van wake voor G’d’ en daarna een nachtwake voor de Joden.

De nacht van bevrijding

De nacht van wake voor G’d duidt er volgens onze traditionele commentatoren op dat G’d deze nacht als datum van de Uittocht al bij het verbond tussen de stukken met Abram (Genesis 15) heeft bepaald, ‘bewaard en bewaakt’ om de Joden na een zware slavernij uit te voeren zoals Hij beloofd had. Bij het verbond tussen G’d en Abraham staat (Gen. 15: 13-14): “Toen zei G‘d tegen Abram: Weet wel, dat uw nakomelingen vreemdelingen zullen zijn in een land dat niet van hen is; zij zullen hen dienen en men zal hen vierhonderd jaar onderdrukken. Maar ook zal Ik over het volk dat zij zullen dienen, rechtspreken en daarna zullen zij met veel bezittingen wegtrekken“.

Voor de Joden was het een nacht van bewaking tegen verderfelijke en slechte invloeden, een nacht van bevrijding voor alle generaties, “al hun generaties door“. In iedere generatie werden we weer bedreigd. Koning Chizkia (720-692 voor de jaartelling) werd in deze nacht bevrijd van de belegering van Sancherib, Misja’el, Chananja en Azarja werden deze avond uit de klauwen van Nebuchadnezzar (630-561 voor) gered toen ze weigerden voor zijn beeld te buigen, Daniel werd uit de leeuwenkuil gered en in Messiaanse tijden zal de sederavond het moment zijn waarop de profeet Eliahoe, de voorloper van de Messias en de Messias zelf naar voren zullen komen.

Dit jaar heeft deze bewakingsnacht zijn kracht van Bijbelse belofte weer eens bewezen. G’dzijdank zijn we aan een grote catastrofe ontkomen.