Het is inmiddels duidelijk geworden dat Trumps opmerkingen over ‘directe’ onderhandelingen over het nucleaire programma van Iran werden veroorzaakt door een Iraanse valstrik, bedoeld om de Amerikaanse president te vernederen.

Volgens Kayhan, de spreekbuis van ayatollah Ali Khamenei, is Trump het niet waard om directe besprekingen mee te houden in Muscat, de hoofdstad van Oman. Hossein Shariatmadari, een vertrouweling van Khamenei, schreef dat de beslissing om alleen indirecte besprekingen met de VS te houden een signaal was van de minachting die het regime heeft voor Trumps huidige en vorige beleid.

De Amerikanen blijven echter vasthouden aan het standpunt dat de besprekingen direct moeten zijn, zonder bemiddeling van de Omaanse minister van Buitenlandse Zaken. Dit bleek uit opmerkingen van Marco Rubio, de Amerikaanse minister van Buitenlandse Zaken, en van Trumps Midden-Oosten gezant Steve Witkoff, die de Amerikaanse delegatie in Oman zou leiden. Witkoff dreigde zelfs zijn reis naar Oman af te zeggen als Iran blijft weigeren om directe onderhandelingen over het nucleaire programma van de Islamitische Republiek te voeren.

De situatie lijkt dus allesbehalve hoopvol voor een diplomatieke oplossing van de nucleaire crisis. Dit bleek ook uit de wederzijdse bedreigingen die op donderdag werden geuit.

Wederzijdse bedreigingen

Iran dreigt met het uitzetten van inspecteurs van het Internationaal Atoomenergie Agentschap (IAEA) en het stopzetten van de samenwerking met de VN-monitororganisatie. Ook zou Iran het hoogverrijkt uranium (60 procent en hoger) kunnen verplaatsen naar “veilige plaatsen”. In Washington werden deze dreigementen direct gezien als bewijs dat Irans nucleaire programma niet vreedzaam is. Verder werd het dreigement om de IAEA-inspecteurs uit te zetten als een escalatie gezien en een misrekening van Iran, volgens State Department woordvoerder Tammy Bruce.

Trump dreigde opnieuw met militaire actie als de onderhandelingen binnen twee maanden geen akkoord opleveren. Tijdens een persconferentie dreigde de Amerikaanse president opnieuw militair in te grijpen in de nucleaire crisis met Iran en hij zei dat Israël de militaire operatie tegen Irans nucleaire faciliteiten zou leiden. “Israël zal de aanval op Iran leiden als Teheran zijn nucleaire wapens niet opgeeft,” waarschuwde Trump, terwijl hij duidelijk maakte dat Washington zijn eigen beslissingen neemt.

Gevraagd naar de deadline voor Iran om een deal met de VS te sluiten, zei Trump dat je snel weet wanneer onderhandelingen goed of slecht verlopen, gebaseerd op zijn ervaring.

Het regime in Teheran lijkt te beseffen dat de situatie uit de hand kan lopen en voelt zich duidelijk bedreigd. Men weet dat een vernietigende aanval op de nucleaire faciliteiten het einde van de Islamitische Revolutie zou kunnen betekenen. In Iran is er al sprake van grote onrust onder de bevolking, met demonstraties tegen het regime van Khamenei.

Interim-overeenkomst?

De huidige situatie verklaart waarom Iran plotseling bereid was om naar de onderhandelingstafel te komen en nu voorstelt om een interim-overeenkomst over zijn nucleaire programma met de VS te sluiten. De nieuwssite Axios meldde dit donderdagmiddag, op basis van uitspraken van een Europese diplomaat en een bron die betrokken zou zijn bij de gesprekken met Iran over de top in Oman.

Zowel Israël als de VS zijn zich echter bewust dat dit waarschijnlijk een nieuwe poging is van Iran om tijd te winnen en het nucleaire programma te redden van vernietiging. Iran beweert dat het onmogelijk is om binnen twee maanden een allesomvattende deal te sluiten over zijn nucleaire programma, zoals Trump eist.

Het regime probeert duidelijk om terug te keren naar het soort langdurige onderhandelingen dat in 2015 leidde tot de JCPOA nucleaire deal met de regering Obama. Zowel de Amerikanen als de Israëlische premier Benjamin Netanyahu hebben echter duidelijk gemaakt dat er snel een overeenkomst moet komen. Als dat niet gebeurt, zal militaire actie volgen.

Volgens Netanyahu kan het hele nucleaire programma van Iran binnen korte tijd worden ontmanteld, zodra het regime zelf inziet dat er geen alternatief meer is dan totale vernietiging van buitenaf. Dit is wat er gebeurde met het Libische nucleaire wapenprogramma in 2013, toen het regime van de Libische dictator Khadaffi nucleaire faciliteiten zelf vernietigde.

Een interim-deal zal ook betekenen dat Iran onder de hernieuwde sancties wil uitkomen. De Iraanse economie stond al voor deze crisis op het punt van instorten en dreigt nu te bezwijken onder de druk van de sancties.

Nieuw rapport over Irans toenemende dreiging

Het Institute for Science and International Security (ISIS) publiceerde onlangs een nieuw rapport over de toenemende dreiging van Irans nucleaire programma voor de wereldvrede. In het rapport, genaamd Geiger Counter, schrijft voormalig IAEA inspecteur David Albright en zijn medeonderzoekers dat de dreiging van Irans nucleaire programma aanzienlijk is toegenomen.

Dit komt doordat Iran nu grotere capaciteiten heeft ontwikkeld en er openlijk wordt gesproken  over het gebruik van nucleaire wapens door het regime. “De mogelijkheid dat Iran zal besluiten nucleaire wapens te produceren is toegenomen door de voortdurende conflicten in het Midden-Oosten die Iran tegenover Israël en zijn bondgenoten heeft geplaatst. Een conflict dat Iran aan het verliezen is,” schrijven de ISIS-onderzoekers.

Ze beweren verder dat de ernstige en zorgwekkende veranderingen in het Midden-Oosten het Iraanse leiderschap zouden kunnen aansporen om een crashprogramma op te zetten, wat zou kunnen leiden tot de productie van nucleaire wapens.

Daarom heeft ISIS de dreigingsscore van Iran verhoogd naar 157 op een Geiger-schaal van nul tot 180, en die dreiging als extreem bestempeld. Bij het vaststellen van deze score hebben de onderzoekers onder andere gekeken naar de vijandige acties van Iran en het verlies van bondgenoten zoals Hamas, Hezbollah en Syrië.

De ISIS-onderzoekers gaven ook aan dat Iran in recente confrontaties met het Israëlische leger duidelijk verloren heeft en zijn luchtdefensiesystemen vernietigd zag worden door de Israëlische luchtmacht (IAF). Gezien deze nederlagen, en het feit dat de Iraanse aanvallen op Israël volledig mislukten, achten de ISIS-onderzoekers het waarschijnlijker dat Iran een atoomwapen zal ontwikkelen en deze tegen Israël en de VS zal gebruiken.