Het is fijn om te weten wanneer de sabbat begint, zeker als je in Jeruzalem woont. Een dergelijk overzicht is daarom functioneel. De folder bevatte ook een ‘preek’. Er werd in een enkele zin benadrukt dat het van belang is om de sabbatskaarsen tijdig aan te steken, ‘zodat de sabbat niet ontheiligd wordt.’

En dan de ‘mikwes’. Mikwes zijn Joods-rituele baden. Na bijvoorbeeld hun menstruatie dienen vrouwen zich daarin te baden. Tal van synagogen beschikken over een dergelijke voorziening, zo leert het gemeentelijke overzicht.

Verbonden

De sabbat, synagogen, mikwes. Het hoort er in Israël allemaal bij. Het zijn zaken die onlosmakelijk met het Jodendom verbonden zijn en die je hier daarom ook verwacht. Wat mij ondertussen wel wat verbaast is dat de gemeente Jeruzalem het ogenschijnlijk als haar taak beschouwd haar onderdanen te informeren als het gaat om dergelijke Joodse ‘identity markers’.

Een rechtgeaarde Nederlandse theocraat ziet het al helemaal voor zich. Een gemeentelijke folder waarin te lezen staat hoe laat de jeugd op zaterdagavond thuis moet zijn om te voorkomen dat de zondag wordt ontheiligd én waarin wordt aangegeven waar je als burger op zondag moet zijn voor een verantwoorde preek.

U voelt wel aan: het is in de Nederlandse context te mooi om waar te zijn. Een dergelijke folder zou binnen de kortste keren leiden tot Kamervragen. Ik hoor het bepaalde politici al zeggen: ‘Het is niet van deze tijd, mevrouw de voorzitter, dat een burgerlijke gemeente op kosten van de belastingbetaler religieuze propaganda verspreidt.’

Zo niet in Israël. De folder zal ongetwijfeld hebben geleid tot enkele boze brieven en mails aan het adres van het stadhuis. Tot een politieke rel heeft het echter niet geleid. Sterker nog, zeker de helft van de inwoners van Jeruzalem zal de folder goedkeurend in ontvangst hebben genomen. Een religieuze burgemeester is wat waard.

Het hoort bij elkaar

Scheiding van kerk en staat of zo je wilt scheiding van synagoge en staat; het is in Nederland een min of meer heilig principe. Voor Israël geldt dat in veel mindere mate.

Daarvoor zijn verschillende redenen aan te wijzen. Zo geldt voor een Jood dat etniciteit en religie vaak bij elkaar horen. Vandaar bijvoorbeeld het grote onbegrip over een fenomeen als ‘messiaanse Jood’. ‘Hoe kun je als Jood nu in Jezus geloven? Of je bent christen of je bent Jood’, zo klinkt het vaak. Een ‘christelijke Nederlander’ of een ‘Joodse Nederlander’; het kan daarentegen in Nederland allemaal en is bepaald geen issue.

Een andere reden is politiek van aard. In Israël is de ambtenarij, veel meer dan in Nederland, gepolitiseerd. Een nieuwe burgemeester betekent daarom ook de komst van nieuwe ambtenaren op hoge posities. En uiteraard zijn dat ambtenaren die heel goed weten wat de nieuwe burgemeester wil.

Moshe Lion

De huidige burgemeester van Jeruzalem, Moshe Lion, draagt de ambtsketting zo’n vijf jaar. Ik kan hem als burger van de stad niet echt betrappen op stevige politieke uitglijders. We leiden als inwoners van Jeruzalem wat dat betreft zogezegd een ‘stil en gerust leven’.

Dat burgemeester Lion ondertussen met een folder de religieuze kaart wat expliciet uitspeelt, vergeef ik hem graag. De vorige burgemeestersverkiezingen waren ongemeen spannend. Ik begrijp dat het voor hem, met het oog op nieuwe verkiezingen, belangrijk is om de grote Joods-orthodoxe community te vriend te houden.

Nog even over de folder. Ik kan de burgemeester niet beloven dat ik me altijd zal houden aan het sabbatsrooster. Ondertussen herinnert de folder me wel weer aan het uitgesproken religieuze karakter van mijn woonplaats. Als goede buur wil ik daar bij het plannen van activiteiten rekening mee houden. Een Jood een Jood.

Benieuwd hoe een dienst in de synagoge eraan toe gaat? Bekijk het in deze video: