De vrouwen doen het licht aan

Het is vrijdagavond. De avond valt en de werkweek is voltooid. Achttien minuten voordat de Sjabbat begint steken Joodse meisjes en vrouwen de lichten van de Sjabbat aan. Het aansteken van de kaarsen is de eerste mitswa (religieuze plicht) van de sabbat, nog vóór er kiddoesj gemaakt wordt. Over het algemeen worden ten minste twee kaarsen aangestoken. Ze verwijzen naar het sabbatsgebod in de twee versies van de Tien Geboden: “Gedenk de sabbatdag” (Exodus 20:8) en “Neem de sabbatdag in acht” (Deuteronomium 5:12). De vrouw is de ruggengraat van het huis, en van het volk Israël. Daarom steekt zij in principe de kaarsen aan. Vaak steekt zij naast de twee sabbatskaarsen ook nog voor elk van haar kinderen een kaarsje aan.

Het licht van de kaars

Er kunnen waxinelichtjes voor gebruikt worden. Maar omdat het licht ook de menora in de tempel in herinnering roept, gebruiken sommige mensen lampjes met olijfolie. In ieder geval moet het licht zolang branden dat je er ’s avonds nog plezier van hebt. Het licht van de kaars, het licht van de sabbat, verwijst naar het licht van de eerste dag van de schepping. De sabbat is het einde en het hoogtepunt van de scheppingsweek, maar het scheppen gaat door. Het licht werpt zijn glans vooruit op de nieuwe week.

De Thora is licht

In de Bijbel vinden we geen expliciet voorschrift om sabbatskaarsen aan te steken. Toch wordt in de beracha (zegen) die erbij hoort God gedankt dat Hij Israël geheiligd heeft met Zijn geboden en het aantsteken van de sabbatslichten heeft opgedragen. De Joodse overlevering heeft er in de Bijbel allerlei zinspelingen op gehoord. De basis is de “verlustiging” en de eer van de sabbat (Jesaja 58:13). Het licht geeft een sfeer van waardigheid en glans, het brengt vrede, omdat het maakt dat we elkaars unieke kwaliteiten kunnen onderscheiden en zo in harmonie samen zijn. Bovendien staat er geschreven: “Want het gebod is een lamp en de Thora is licht” (Spreuken 6:23).

Ten slotte lijkt het ook op de ziel. De vlam heeft de materie van de kaars nodig. Zo heeft de ziel het lichaam nodig om zijn potentieel in deze wereld uit te drukken. Licht is, net als de ziel, ongrijpbaar, immaterieel. Een vlam streeft altijd omhoog. Zo ook de ziel.

Dit is deel 15 van de reeks 'Tekens van geloof'. Meer lezen? Het vorige artikel ging over havdala en vindt u hier.