'Een karretje dat op de zandweg reed'. Het is een gevoelig jeugdliedje dat van tijd tot tijd mijn gedachten binnenvalt. Zomaar? Of is er een diepere bedoeling? Is het misschien de bedoeling dat het lied voor mij een levensles bevat? En welke dan wel?

Hier komt de tekst:

Een karretje op de zandweg reed
De maan scheen helder, de weg was breed
Het paardje liep met lusten
Ik wed dat het zelf zijn weg wel vindt
De voerman lei te rusten
Ik wens je wel thuis m’n vrind, m’n vrind
Ik wens je wel thuis m’n vrind.

Een karretje reed langs berg en dal
De nacht was donker, de weg was smal
Het paard liep als met vleugels
Een sneeuwjacht zweept z’n ogen blind
De voerman houdt de teugels
Ik wens je wel thuis m’n vrind, m’n vrind
Ik wens je wel thuis m’n vrind.

Eén karretje keert behouden weer
Het andere heeft er geen voerman meer
Waar mag hij zijn gebleven?
Ik wed dat je hem op de zandweg vindt
Of moog’lijk wel daarneven
Hij komt niet meer thuis die vrind, die vrind
Hij komt niet meer thuis die vrind.

Het paard en de voerman

Veertig jaar lang reden er karretjes over de zandwegen van de woestijn. Vanuit Egypte op weg naar het Beloofde Land. Het was niet zomaar een tocht. Met deze tocht wordt ook het menselijke leven bedoeld. Vanaf de geboorte – de Uittocht uit Egypte - tot het binnengaan naar het Heilige Land, een andere vorm van leven dan het aardse leven.

De vraag die mij daarbij bezighoudt: is het de voerman uit het 1^e couplet die niet behouden weerkeert, of is het de voerman uit het 2^e couplet? Het 1^e couplet: Het leven biedt zich positief aan. Het mag dan wel ‘nacht’ zijn - een toestand van galoet (ballingschap) – maar toch: ‘De maan scheen helder, de weg was breed.’ Maar helaas: ‘Het paardje liep met lusten.’ Het paardje, dat is het dierlijke in de mens. Het paardje liep met lusten. Het was het paardje dat de weg bepaalde. Omdat de voerman, de leidsman, te slapen lag…

Het 2^e couplet: ‘Een karretje reed langs berg en dal.’ Langs berg en dal. Dat wil zeggen: het leven kent zijn ups en downs; zijn veelsoortige problemen. Zoals de tekst het zegt: ‘De nacht was donker, de weg was smal.’ Méér nog: ‘Een sneeuwjacht zweept de ogen blind.’

Hiermee worden de rampzalige levensvisies bedoeld die de maatschappij verblinden. Bij voorbeeld het exact-wetenschappelijk verkeerd interpreteren van het verschijnsel evolutie. Het rampzalig omgaan met het G.d-gegeven wonder van de voortplanting.

Ik denk aan onze teugelloze consumptiemaatschappij. Zonder geestelijke diepgang. Zonder zingeving. Zoals geschetst in het eerste couplet. Maar het tweede couplet geeft aan dat het ook anders kan: ‘Het paard – het dierlijke in de mens – ‘loopt met vleugels’. Dat wil zeggen: omhooggericht. En dat is mogelijk; want: ‘de voerman houdt de teugels.’ Déze voerman – voer-man, dat wil zeggen leids-man – weet het dierlijke in de mens te beteugelen.

Nu mijn vraag van daarstraks: welke voerman keert wel en welke voerman keert niet behouden terug? U mag het zeggen.

Het gedicht beschouw ik als een parabel. Het geeft - hoogstwaarschijnlijk niet zo door de dichter bedoeld - een schitterend antwoord geeft op onze meest belangrijke levensvraag. Aan u, beste vakantiegangers, de opdracht deze vraag in uw/onze manier van leven te beantwoorden. Overdenk het op uw vakantieadres. Neem het mee wanneer u met G.ds hulp weer behouden thuiskomt.

Be’ezrat Hasjem - met G.ds hulp succes gewenst!

Rabbijn Ing. Ies Vorst