Wat rabbijn Mendel Cohen precies hier kwam doen, ga ik niet aan mijn dagboek toevertrouwen, maar de nevenactiviteiten deel ik graag. Zijn programma: Maandag heb ik hem afgehaald van Schiphol en kwamen we aan in ons huis om 15:00 uur. Bijkomen, bijpraten, eten en toen om 20:30 uur een bijeenkomst voor de leden van de Joodse Gemeente Amersfoort bij ons thuis. Omdat we maar een uur hadden heb ik, mede op zijn verzoek, alleen de leden van Amersfoort uitgenodigd. Opkomst: twee mensen! Beschamend en gênant! Maar daarna liep alles gesmeerd.

Drukke planning

Om 21:30 uur kwam de Telegraaf. Het was bijna middernacht toen de journalist vertrok. De volgende ochtend van 9:15 tot 11:30 uur deden we hetgeen gedaan moest worden, de reden van zijn komst naar Nederland en toen: interview met het Reformatorisch Dagblad in Apeldoorn, daarna Family7 tv-opname, ook in Apeldoorn. Verder achtereenvolgens in Amersfoort interview met ND (Nederlands Dagblad), interview met Israël Aktueel in Nijkerk, zoom-interview met CIP (Christelijk Informatie Platform) bij mij thuis en ’s avonds opname livestream in het Israëlcentrum.

Rabbijn Mendel Cohen was aan het eind van de dag gaar. Maar toen moesten we nog wel naar Nijkerk voor de livestream. Als iemand erg moe is, dan werkt het verstand minder goed en komen de emoties makkelijker los. En daarom was die livestream juist heel erg goed. Rabbijn Mendel werd gevraagd naar zijn Marioepol-verhaal, de reden dat hij bij het uitbreken van de oorlog in Israël zat, zijn inzet om zijn gemeenteleden te helpen... en ondertussen werden er beelden vertoond van zijn Marioepol voor het begin van de oorlog en direct erna. Mendel zag zichzelf in betere tijden met zijn gemeenteleden, waarvan velen er nu niet meer zijn. Omdat ik de hele tijd, behalve de twee tussendoortjes, bij en met hem was, ken ik zijn indrukwekkende verhaal. Ik heb hem mogen duidelijk maken dat het abnormaal is als hij niet getraumatiseerd zou zijn. Bijna alles heeft hij verloren: zijn huis, zijn privébezittingen, het album van zijn huwelijksdag, geboortebewijzen, zijn huis, zijn net nieuwe synagoge, zijn baan. En ondertussen helpt hij met de opvang van de vluchtelingen uit zijn (voormalige?) gemeente.

Goede ontmoeting

Mendel zit nu in de trein naar Frankfurt om de dochter van Wanda te bezoeken. Wanda was een overlevende van de Holocaust en is in Marioepol overleden door honger, kou, gebrek aan water, elektriciteit in volstrekte eenzaamheid, moederziel alleen. De dochter van Wanda is nu in Frankfurt. Hij gaat haar even bezoeken om tot steun te zijn. Om samen over haar moeder te spreken. Vanuit Israël heeft Mendel geregeld dat het stoffelijk overschot van Wanda niet in een massagraf werd gedumpt, maar nog werd begraven, terwijl de scherpschutters, de raketten, de tanken hun dodelijke werk verrichtten. Het was goed dat ik Mendel heb laten overkomen. Goed voor hem en ook erg goed voor mij. Wat ik eruit geleerd heb?

1. In een oorlog bestaan er andere wetten. Anarchie is dan het normaal. Goed en kwaad lopen volkomen door mekaar. De waanzin van instanties als de VN, de EU en andere overheidsorganen die uitroepen dat volgens het internationaal oorlogsrecht soldaten alleen mogen schieten op soldaten en niet op burgers. Dat wapen A wel gebruikt mag worden en wapen B niet. Dat een kazerne wel gebombardeerd mag worden, maar een ziekenhuis niet.
2. De vechtpartij van vele hulpverlenende instanties die allen vooraan willen staan in de media en die dus meer met zichzelf bezig zijn, dan met de verschrikkingen van de oorlog.
3. Hoe woorden ter ondersteuning de (geestelijke) doden kunnen doen herleven
4. De dankbaarheid die Mendel Cohen maar bleef benoemen voor de hulp die hij heeft ontvangen van Koen, de held van Christenen voor Israël, die voordat de oorlog uitbrak en nog niemand in die oorlog wilde geloven, extra voedselpakketten heeft gestuurd naar heel veel Joodse Gemeenten voor het geval dat. Hiermee hebben velen in Marioepol kunnen overleven.

Mijn dagboek van vandaag was verward. Te veel heb ik zelf gehoord over de tragedie. Blouma begint te vertellen over de geschiedenis van haar ouders en grootouders die de verschrikkingen van het communisme hebben weten te overleven. Ik denk aan mijn ouders en aan de 80% van mijn familie waarvan niets is overgebleven.

Ik ga weer even naar bed. Het is inmiddels 7:00 uur. Terug naar normaal. Vanavond spreek ik bij de herdenking van de genocide op de Arameeërs in 1915. En de rest van de dag probeer ik gewoon rabbinaal te gaan doen. Hoewel ik mezelf ernstig afvraag: wat is normaal?