Maar omdat ik Joods ben, betekent dit natuurlijk dat ik alleen koosjer eet. Gedurende onze 4000-jarige geschiedenis is onze naleving hiervan altijd een kenmerk van de Joodse identiteit geweest. Misschien meer dan welk ander gebod dan ook, benadrukken de koosjere wetten dat het Jodendom veel meer is dan een religie in de conventionele zin van het woord. Voor de Jood is heiligheid niet beperkt tot heilige plekken en tijden buiten het alledaagse; het leven in zijn totaliteit is iets heiligs. Daarom zien wij zelfs de ogenschijnlijk alledaagse bezigheid van eten als een G-ddelijke daad en een unieke Joodse ervaring.

Tegelijkertijd betekent het feit dat ik in Israël woon dat er veel meer koosjere opties beschikbaar zijn dan in Nederland. Maar waar in Israël zou ik deze alledaagse bezigheid van het eten van een lekker broodje kroket in een heilige daad kunnen veranderen? Het antwoord is dat zo'n plek hier niet bestaat. Niet in Israël... of waar dan ook ter wereld, behalve in Nederland. Althans, dat was zo tot maart 2019 in de beroemde koosjere broodjeszaak Sal Meyer in Amsterdam-Buitenveldert.

Broodjeszaak Sal Meyer

In haar 60-jarig bestaan werd de broodjeszaak beroemd dankzij de broodjes ossenworst, pekelvlees, viskoekjes, kroketten en natuurlijk de gemoedelijke sfeer. Sal Meyer was een legende binnen en buiten de Joodse gemeenschap. Iedereen die een beetje afwist van Joods-Nederland wist wat Sal Meyer was. En voor de meesten was het bijna ondenkbaar om Amsterdam te bezoeken zonder ook de broodjeszaak te bezoeken.

Ik herinner me dat ik hen samen met rabbijn David Brodman (van gezegende nagedachtenis) bezocht en genoot van heerlijke broodjes kroket en ossenworst. Hierna duurde het een tijdje voordat ik eindelijk weer de kans kreeg. Het was toen ik Nederland bezocht, kort nadat ik getrouwd was. Ik zei tegen mijn vrouw: “Je bent nu in Nederland, dus nu heb je geen andere keus dan Broodje Meyer te bezoeken”. Daar eten was iets wat je gewoon ‘moest doen’ als je Amsterdam bezocht. En dus kwam het als een grote schok toen de geliefde zaak in 2019 haar deuren sloot.

Heropening

Maar niet alles is altijd wat het lijkt. Niet zo lang geleden ging er opwindend nieuws rond in de Nederlands Joodse Gemeenschap - en over de hele wereld. Vier jaar na de sluiting van de koosjere broodjeszaak, zijn hun beroemde broodjes namelijk weer terug. Vanaf half juni worden de broodjes weer verkocht in de nieuwe koosjere foodcourt in Amstelveen (naast het Adagio-hotel) van horeca-ondernemer Rafi Angat, die de zaak als franchise overneemt. “We werken volgens de receptuur van Sal Meijer en zullen onder rabbinaal toezicht staan. De oude stijl, de zogenaamde slagers-look, komt terug en aan de wand hangen oude foto’s van de originele broodjeszaak,” aldus de nieuwe eigenaar in Het Parool.

(tekst gaat verder onder video)

Bewustzijn

Joods eten betekent in de eerste plaats de naleving van de koosjere spijswetten. Maar het betekent ook bewust eten. Bewustzijn van de ware Bron van ons levensonderhoud en van het doel van eten. "Ken Hem in al uw wegen", zegt koning Salomo in Spreuken 3:6; en de Joodse Geleerden zeiden: "Al je daden zal omwille van de Hemel moeten zijn". Een Jood dient G-d niet alleen met Thora-studie, gebed en het naleven van de geboden; maar ook met al zijn handelingen, inclusief de ‘simpele’ daad van eten.

Er zijn tijden dat het eten zelf een mitswa (gebod) is, zoals bijvoorbeeld het eten van matze tijdens Pesach. Maar zelfs wanneer dit niet het geval is, eten wij niet simpelweg om het eten; we eten "omwille van de Hemel" - met de bedoeling om de energie uit het voedsel te gebruiken om G-d te dienen. Dus wanneer de volgende keer dat ik Amsterdam weer bezoek, kan ik nu eindelijk deze heilige daad uitvoeren en tegelijkertijd genieten van echte Nederlands, koosjere lekkernijen.