Maar de Mir Jesjiva begon niet in Jeruzalem. Het begon in de kleine sjtetl van Mir in Wit-Rusland.

Voor de Tweede Wereldoorlog werd Oost-Europa overspoeld met honderden Joodse academies. Elk werd genoemd naar de stad waarin het zich bevond, en ontwikkelde zijn eigen innovatieve studiemethode. Mir was beroemd om wat bekend staat als ‘mussar’, een woord dat vaak voorkomt in het boek Spreuken (1:2). Het woord wordt gebruikt om ethisch gedrag en discipline te beschrijven en aan te geven hoe op een gepaste en morele manier gehandeld moet worden in alle situaties die het leven met zich meebrengt. Gelegen in de buurt van een schilderachtig kasteel en een rivier, was de jesjiva in Mir de meest prestigieuze jesjiva ter wereld.

Sempo Sugihara

Niemand had de nazi-invasie voorzien die de jesjiva’s en het Joodse leven voor altijd zou wegvagen. Maar Mir, in tegenstelling tot alle andere Joodse academies, slaagde er op bizarre wijze in te overleven. Dit was dankzij de acties van de Japanse diplomaat Sempo Sugihara. Hij riskeerde zijn leven en schond het Japanse beleid door reisvisums uit te geven aan duizenden Joden om te ontsnappen. Hieronder waren de 300 studenten van de Mir Jesjiva.

Toen in 1939 de grenzen en allianties verschoven, vluchtten de studenten met de Trans-Siberische spoorlijn door Rusland naar het nabijgelegen Vilna. Na een maand eindigden ze in Japan. Van daaruit werden ze naar een getto in Shanghai gedeporteerd.

Silas Hardoon

Toegewijd aan het leven van de Thora, was de grootste zorg van de studenten niet hun vluchtelingenstatus, maar waar ze konden blijven studeren. Ongelooflijk genoeg konden ze een kant-en-klaar synagogecomplex gebruiken dat plaats bood aan 250 mensen. Het omvatte zelfs een koosjere keuken en ritueel bad. Het complex was tien jaar eerder gebouwd door een Joodse ondernemer, genaamd Silas Hardoon. De enige reden dat hij het had gebouwd was dat hij een droom had dat hij een synagoge moest bouwen in Shanghai! Hij had geen idee waarom. Hij wist niet dat deze droom zou leiden tot het voortbestaan van de enige jesjiva in Europa.

Rabbi Eliezer Yehuda

Vooruitziend hoe kortstondig het Joodse leven in Shanghai zou zijn, riskeerde het hoofd van de jesjiva, Rabbi Eliezer Yehuda, in 1944 zijn leven. Hij reisde naar het land Israël en daar met behulp van andere rabbijnen een eenvoudig gebouw voor een nieuwe Mir Jesjiva in Jeruzalem op te zetten. Het was twee jaar later dat zeventig straatarme studenten die met de Siberische spoorlijn het enorme grondgebied van Rusland naar Japan waren overgestoken, Shanghai verlieten en op weg naar Israël gingen. Daar werden ze met hun rabbijnen herenigd en konden ze hun studie voortzetten.

Het verhaal van de Mir Jesjiva is buitengewoon en uniek. Dankzij de droom van een Joodse ondernemer, de acties van een Japanse Rechtvaardige onder de Volkeren, de vooruitziende blik van het Joodse leiderschap en de vastberadenheid van de studenten om koste wat kost door te studeren, heeft de Mir Jesjiva het niet alleen overleefd maar is het daarnaast het grootste instituut van het Joodse leren in de 21ste eeuw geworden.