60 jaar vriendschap

Zestig jaar van innige wederzijdse vriendschap, verbondenheid, er voor elkaar zijn. Ik kan uren en uren, hoofdstukken en hoofdstukken over onze besprekingen en beslissingen schrijven, maar de vertrouwelijkheid zal veel te veel op de proef worden gesteld. Mensen zouden beschadigd kunnen worden, want onze contacten gingen bijna altijd over mensen: orthodox, liberaal, wel rabbijn, niet rabbijn. En niet te vergeten: bestuurders. En gioer-gevallen, huwelijksproblemen, de oorlog, het persoonlijke verlies van zijn moeder wiens foto hij altijd in zijn binnenzak droeg.

Het niets meer weten over het kampgebeuren, en vervolgens zich geroepen voelen om juist de oorlog niet onbesproken te laten en ermee naar buiten te treden. Toen Ies en ik ons eraan ergerden dat er in Westerbork kadiesj werd voorgedragen door een in Duitsland gelegerde jonge, niet-religieuze US leger-rabbi, ben ik erin geslaagd om jaarlijks rabbijn Vorst op het podium van Westerbork te krijgen om hem, als overlevende, het kadiesj te laten uitspreken. Hij was de goedheid zelve, een volkomen rechtschapen mens. Moge hij Boven bij de Allerhoogste voor ons allen uitsluitend zichtbaar goed weten te bepleiten. En moge de Algoede zijn lieve Dobbe en al zijn nazaten tot steun zijn bij het omgaan met de gapende wond die is ontstaan voor hen en voor geheel Joods Nederland.

Een plichtsgetrouwe held

Voor de lewaja op donderdagmiddag jl. was ik in Voorschoten in Kasteel Duivenvoorde ter gelegenheid van de postume uitreiking van de Erepenning voor Menslievend Hulpbetoon in Goud aan Jan Zwartendijk. Jan Zwartendijk heeft als consul der Nederlanden in de prille beginjaren van de oorlog in Litouwen 2345 verklaringen afgegeven waarmee vele duizenden Joden de gelegenheid kregen om Litouwen, bezet door Nazi-Duitsland, via Japan te ontvluchten en de hel van Auschwitz te overleven.

Terug in bezet Nederland zweeg hij uiteraard over zijn heldendaden, waarvan hij zelf vond dat hij slechts zijn plicht had gedaan. Maar ook na de oorlog bleef hij zwijgen. Zijn jongere zoon vertelde mij zo’n twintig jaar geleden, toen ik hem ontmoette, bij een herdenkingsbijeenkomst voor Jan Zwartendijk en zijn Japanse collega Sugihara in Brussel, dat hij, de zoon, tot zijn 35^ste levensjaar niet wist van zijn vaders oorlogsverleden. Overigens werd Sugihara na de oorlog door de Russen gearresteerd en belandde twee jaar in de gevangenis en terug in Japan werd hij van alle overheidsfuncties ontslagen. Zwartendijk kreeg van de Staat Israël de Yad Vashem onderscheiding en werd daardoor tot Rechtvaardige onder de Volkeren verklaard. In Litouwen werd in Kaunas een monument voor hem opgericht en in 2014 kreeg de consul en oud-directeur van Philips in Eindhoven ook een monument. Na de oorlog echter ontving hij van de Nederlandse Overheid een berisping vanwege het oneigenlijke gebruik van de uitreisvisa waarmee hij, tegen de regels in, duizenden Joden had gered.

Bezoek uit Oekraïne

En ondertussen hebben we twee dagen Rosj Hasjana gevierd, de sjofarklanken tot ons laten doordringen, grote kiddoesj na afloop van de diensten op beide dagen.

We hadden zojuist bezoek: Koen Carlier en zijn moedige echtgenote. Koen is, voor zover nog niet bekend, het hoofd van Christenen voor Israël in Oekraïne. Ze zijn een paar dagen gestopt met hun reddingswerk in Oekraïne. Honderden en honderden Joden hebben ze ondanks de overvliegende raketten toch naar Israël weten te brengen. Duizenden voedselpakketten hebben ze verspreid. Ze zijn even hier in Nederland omdat hun dochter vandaag 16 jaar is geworden. De dochter woont hier, papa en mama in Oekraïne. En morgen gaan ze weer terug.

Niet ver van hun huis is een ziekenhuis met een eerstehulppost. Hier komen de soldaten die op de mijnen zijn gelopen. Mensen zonder benen, zonder armen. Afschuwelijke mensonwaardige taferelen. Hoe lang moet dit nog doorgaan? Aan de Russische kant van de oorlog zal het niet veel anders toegaan. Doden, voor het leven verminkte mensen. De zwager van Koen is arts in Veniza op de emergency afdeling. Soms moet hij 36 uur achter elkaar werken. Hij is uitgeput. Niet vanwege de uren, maar vanwege de slachtoffers wier levens volledig zijn vernietigd. Levens zonder benen, zonder werk, zonder geld, zonder handen.

En wat met de oorlogen in Afrika waaraan we nauwelijks aandacht besteden omdat ons dat minder boeit. En omdat daar geen journalisten met smeuïge verhalen te vinden zijn. Maar het leed is er daar niet minder om.

De uiteindelijke verlossing moet snel komen. Zoveel leed, zoveel pijn, zoveel doden. Het is bijna Jom Kippoer, de Grote Verzoendag. Op deze dag wordt het lot van al Uw schepselen vastgelegd.

Beste Ies, reb Moshe Jitschak ben Tsipora Channa, help ons! Vraag aan Hashem om ons, bewoners van Uw aarde, te bevrijden van alle misère. Laat er toch eindelijk echte sjalom heersen. Voor ieder land, voor ieder volk, voor Israël en in ieder (mede)mens!

Gedurende de coronatijd begon Opperrabbijn Jacobs met zijn dagboek op verzoek van het Joods Cultureel Kwartier. NIW publiceert nu deze bijzondere stukken op haar website www.niw.nl.