Je zou het kunnen vergelijken met het verschil tussen een huisarts en een medisch specialist. De specialist is op een bepaald gebied zeer deskundig en de huisarts is veel breder opgeleid, maar oppervlakkiger. Mijn zwager, die inmiddels ook al de 60 is gepasseerd, heeft een zoom-cursus met allerlei Halagische vraagstukken die hem bereiken. Hoe bereiken hem die vragen? Doordat hij bekendheid geniet op halagisch gebied, inspireert dat zijn gemeenschap om meer vragen te stellen.

Vragen van lezers

Datzelfde heb ik ook, maar dan op het gebied van pastorale zorg. Door mijn dagboeken en door mijn wekelijkse column in het NIW komen er, hetgeen ik niet had verwacht, reacties. Mensen met problemen over hun Joodse afstamming, identiteit of ‘gewone narigheid’ benaderen mij per e-mail of telefoon. En dus zijn mijn dagboeken zinvol, want ik schrijf niet alleen, maar inspireer en kan mensen tot steun zijn. Een voorbeeldbericht dat ik kreeg:

Hieronder een bedankje gericht aan u. Rabbijn Jacobs, uw antwoord is perfect en daar heeft u mijn vraag helemaal mee beantwoord, dank u zeer.

De vraag was een buitengewoon moeizame. Het was een vraag over het lijden van iemand die diep in de problemen zat. De bekende ‘waaromvraag’ die eigenlijk niet te beantwoorden is, maar een persoonlijk gesprek vereist. Maar spreken via WhatsApp of e-mail werkt niet. Eigenlijk was ik niet tevreden met mijn oppervlakkige antwoord. Ik had het liefst een gesprek aangegaan, maar zag daartoe geen mogelijkheid. En toch bovenstaand antwoord ontvangen als reactie op mijn veel te korte antwoord op een zeer korte gecompliceerde vraag, waarop eigen geen antwoord mogelijk is. Kijk, hiervoor schrijf ik! Wat mijn antwoord was? Dat vergt een korte uitleg.

Vriendschap geeft kracht

In het Hebreeuws heet een vriend een ‘jedied’ (ידיד). Omdat het Hebreeuws geen klinkers kent in de schrijftaal, kan er van de medeklinkers door andere klinkers te gebruiken een ander woord ontstaan.  En zo kunnen we het woord jedied veranderen in ‘jad-jad’ (יד יד). Twee keer het woord jad. Een jad is een hand. Als twee mensen elkaar de hand schudden en er is sprake van twee handen, dan hebben we vriendschap. Iedere medeklinker heeft een getallenwaarde. De Joed = tien, de daled = vier. Twee keer een Jad is dus in getallenwaarde achtentwintig en achtentwintig is de getallenwaarde van het woord ‘koach’ (כח), wat kracht betekent. Vriendschap geeft kracht.

Toen ik de vraagsteller, die ik niet persoonlijk ken, een antwoord probeerde te geven op haar moeizame problematiek waarin ze was beland en de waaromvraag die ze eraan koppelde, heb ik gepoogd vanuit vriendschap haar een handreiking te doen. En die vriendschap heeft haar kennelijk de kracht gegeven om haar psychisch lijden draaglijker te maken, want zij vindt dat met mijn korte antwoord haar vraag, haar probleem, helemaal is beantwoord.

Het antwoord

Ik ben een beetje in dit gewoonlijk oppervlakkige dagboek op de filosofische toer geraakt. En dus ga ik nog even verder. Mijn korte antwoord was dat uiteindelijk alles van Boven komt. Maar of dat Boven acceptabel is, is verboden met de vraag hoe ertegen dat Boven wordt aangekeken.

Een vader vraagt zijn zoontje om naar boven te kijken, in de lucht, waar een vliegtuig zichtbaar is. Is dat vliegtuig groot of klein, vraag hij zijn zoontje. Heel klein, antwoordt het knaapje. Vervolgens rijden ze naar het vliegveld en vraagt de vader nogmaals aan zijn zoontje of het vliegtuig dat inmiddels was geland, groot is of klein. Heel erg groot, antwoordt het jongetje. Waarop zijn vader hem uitlegt dat het vliegtuig dat hij eerst in de lucht zag en nu op het vliegveld beide even groot zijn, maar omdat je tevoren veel verder van het vliegtuig verwijderd was, oogde het grote vliegtuig piepklein.

Zo is het ook met G’d, met het Boven. Naarmate je meer in Zijn nabijheid bent, is Hij groter en acceptabeler. En omdat de schrijver van de hulpvraag kennelijk erg dicht bij het Boven zat, was mijn veel te korte antwoord toch erg waardevol en tot grote steun. Die paar woorden van mij, waren zeer zwaarwegend.

Gedurende de coronatijd houdt opperrabbijn Jacobs een dagboek bij voor het Joods Cultureel Kwartier. NIW publiceert deze bijzondere stukken op haar website.