Israël en sneeuw

Aangezien Nederland niet echt een land is dat erg veel sneeuw kent, is het natuurlijk ook niet zo goed voorbereid op die paar dagen, eens in de zoveel tijd, dat de straten er wel wit bij liggen. Maar Nederland is niet het enige land, dat hier niet op voorbereid is.

Hier in Israël weet men hoe camera's in pilletjes te stoppen, en raketten - binnen enkele seconden - uit de lucht te schieten, maar strooi wat sneeuw op ons en het hele land draait door. De laatste keer dat vrijwel elke Israëlische stad ‘belegerd’ was door de sneeuw (men kon de steden letterlijk niet uit - en niet in) was acht jaar geleden. Een jaar later had men natuurlijk nog levendige herinneringen aan de ‘bijna catastrofale’ sneeuwstorm van het jaar ervoor.

Daarom, vrezende voor het ergste, waren er in Jeruzalem zelf al 150 sneeuwschuivers de straten opgereden, terwijl Noord-Israël al dagen voor de verwachte storm in paniek was. Er stonden zelfs tanks aan de zijkanten van de wegen. Inwoners van Jeruzalem renden op dinsdag al naar de winkels om hun sjabbat-boodschappen te doen. Scholen, universiteiten, en andere instellingen, sloten allemaal vervroegd hun deuren; om een klein laagje sneeuw dat zover was gevallen. Iedereen probeerde alles te doen om zich voor te bereiden op de grote witte kou, die op het punt stond toe te slaan. Behalve… de jesjiwa waar ik in die tijd studeerde als ongetrouwde jongen.

Sneeuw in Volozhin

Sneeuw was niets ongebruikelijk in het stadje Volozhin (Rusland). Een flinke sneeuwval was op komst en dat zou betekenen dat de stad letterlijk zou sluiten, omdat wegen en straten onbereikbaar waren. Echter, het pad naar de jesjiwa (leerhuis) van Belarus bleef op de een of andere manier altijd sneeuwvrij. De jesjiwa-leerlingen hadden altijd een manier om de jesjiwa te bereiken.

Op een ochtend, na een hevige sneeuwval, stonden enkele leerlingen ongewoon vroeg op. Toen ze uit het raam keken, zagen ze een eenzaam figuur die de sneeuw voor het gebouw wegschepte. Wie was dit, die de storm trotseerde om ervoor te zorgen dat het leerhuis toegankelijk kon blijven? Na een tijdje zagen ze tot hun grote verbazing, dat het niemand anders was dan de rosj jesjiwa (decaan) zelf, rabbijn Chaim Itzkovitz (1749-1821).

De Thora is ons leven. Het is als water voor een vis. Zonder dit kunnen wij niet leven. Om deze reden had ook mijn rosj jesjiwa beloofd dat de Thora-studie door zou blijven gaan, totdat het echt onmogelijk zou zijn. Dus bleef mijn jesjiwa open, en functioneerde het zoals normaal. Ook al was het wel een beetje (oké, veel) kouder dan normaal. Rabbijnen, en leerlingen die niet sliepen op de jesjiwa-campus, trokken elke dag door een hoge laag sneeuw en gladde wegen om naar de jesjiwa te kunnen komen, terwijl het openbaar vervoer voor ongeveer een week lang plat lag. Wanneer ik aan al deze sneeuwstormen (zowel in Israël, als in Nederland) denk, herinnert het mij altijd aan een bekend verhaal.

De beurs van Dantzig

Een Joodse man koopman had ooit veel geld geïnvesteerd in bepaalde producten. Om zijn koopwaar naar de grote beurs van Dantzig (Polen) te brengen, bestelde hij een wagen om zijn goederen direct bij de fabrikant op te halen en het de dag voor de beurs naar de stad te brengen. Zelf ging hij vooruit om alles voor te bereiden. Hij huurde een dure kraam op een toplocatie en regelde alles om zijn goederen tentoon te stellen.

Op de afgesproken dag kwam de wagenbestuurder niet. Aangezien het een dag te vroeg was, zei de bezorgde koopman tegen zichzelf, dat hij zelfs de volgende dag nog steeds genoeg tijd had om alles klaar te zetten voordat de beurs zou openen. Maar de volgende ochtend was de wagen met de koopwaar nog steeds nergens te bekennen. De koopman stond nu beschaamd bij zijn lege kraam en beloofde potentiele klanten dat zijn goederen onderweg waren. De volgende dag herhaalde dezelfde scène zich weer en zag hij hoe meer en meer kansen in de handen van zijn concurrenten vielen. Een paar dagen later sloot de beurs en sloot hij – beschaamd – zijn kraam. Zonder koopwaar, of maar enige verkoop.

Toen de wagenbestuurder, een dag later, eindelijk verscheen met zielige verhalen over sneeuw en met modder bedekte wegen, was de koopman verre van geïnteresseerd. Hij bracht hem rechtstreeks naar een Beet Din (rabbinaal gerechtshof) om hem aan te klagen. Het gerechtshof oordeelde ten gunste van de koopman en droeg de wagenbestuurder op om alle fananciele schade te vergoeden.

"Maar waarom moet ik betalen?", wilde de wagenbestuurder weten. "Omdat dat de halacha (Joodse wet) is" antwoordde de Av Beet Din (de voorzittende rabbijn van het gerechtshof). "Waar staat dit?", vroeg de wagenbestuurder nu. "In de Thora, mijn zoon." "Wanneer was de Thora gegeven?”, vroeg de wagenbestuurder nu. "Op de zesde dag van de maand Sivan", antwoordde de geduldige rabbijn. "Aha", glimlachte de wagenbestuurder triomfantelijk. "Het geven van de Thora was in de zomer - wanneer de wegen droog en gemakkelijk te berijden zijn. De Thora heeft nooit overwogen hoe reizen in de wintersneeuw en modder is. Als dit wel het geval was, dan zou de Thora het zeker met mij eens geweest zijn!" De Av Beet Din schudde nu simpelweg kalm zijn hoofd: "Nee, mijn zoon. G-d heeft de Thora gegeven. Hij heeft de zomer, winter, zon, sneeuw, en modder geschapen. Zijn Thora houdt overal rekening mee."

Het moderne tijdperk

Het is misschien moeilijk te begrijpen waarom de Thora zo belangrijk is voor ons. Zo belangrijk dat wij onze jesjiwot (leerhuizen), zelfs wanneer het hele land sneeuwvrij heeft, toch open houden. Is de Thora namelijk niet iets verouderds? Is het zelfs vandaag nog steeds zo van toepassing? De les van bovenstaand verhaal, en het antwoord op deze vragen, is dat het natuurlijk nog steeds van toepassing is.

G-d, die ons de Thora heeft gegeven op de berg Sinai, zag elke generatie al vanaf het begin van de schepping: “Hij die de geslachten vanaf het begin heeft geroepen”, Jesaja 41.4. Hij gaf onze voorouders een Thora die nooit verouderd raakt, nooit verandert en altijd van toepassing is. Dezelfde Thora als die uit de tijd van Mozes, is net zo passend in de 21e eeuw - in het ‘moderne tijdperk’ – als toen mensen in kleine dorpjes woonden, zonder elektriciteit en reisden op ezels. Daarom was het natuurlijk onzinnig van de wagenbestuurder, om te zeggen dat als G-d, op de berg Sinai, de wereld van vandaag had gezien, Hij bepaalde dingen anders zou hebben opgedragen.

Betekenis van sneeuw

Misschien is het ook interessant dat het Hebreeuwse woord voor sneeuw (sjeleg), een getalswaarde (gematria) heeft van 333; hetzelfde als het woord ‘sjichicha’ (vergeetachtigheid). Het lijkt erop te wijzen dat, wanneer we ons op een besneeuwde dag buiten bevinden, in plaats van in onze leerhuizen, we -als het ware- worden omringd door vergeetachtigheid van onze studies.

Aan de andere kant hebben wij het Hebreeuwse woord ‘ka'sjeleg’ (als sneeuw). Zoals de profeet Jesaja (1:18) zei: “jullie zonden zullen wit worden als sneeuw". Dit woord heeft een getalswaarde van 353; hetzelfde als het woord ‘simcha’ (blijdschap). Dit betekent dat de uiteindelijke beslissing aan ons is.

We kunnen ons concentreren op de negatieve aspecten van sneeuw (denk aan de kou, gladheid, het wegverkeer, enzovoorts), of we kunnen er (zoals de meeste kinderen) juist goedheid in zien. En ook al zijn de sneeuwschuivers al lang van de Israëlische wegen verdwenen en zijn de tanks verplaatst naar meer strategische posities, wachten de kinderen hier, inmiddels zeven jaar later, nog steeds smachtend op deze lang gevreesde sneeuwstorm (ook al mag het van mij toch wel nog eventjes duren…).