Rouwmaaltijd

Wanneer een jongetje geboren is, houden wij de vrijdagavond voor de besnijdenis een klein feestje in het huis van de ouders. Hoewel dit gebruik een tijd lang in de vergetelheid was geraakt, is het tegenwoordig weer in opkomst. We serveren onder andere treurige gerechten.

Het is de gewoonte om bij de Sjalom zachar linzen en andere bonen te serveren, zoals kikkererwten. Linzen en bonen symboliseren rouw en worden gegeten bij een rouwmaaltijd. Waarom wordt dit dan bij de Sjalom zachar geserveerd, terwijl dit toch juist een moment van vreugde is? De Sjalom zachar wordt ook gehouden, omdat het kind de bevalling gezond doorstaan heeft (dat was vroeger niet zo normaal). De symbolische rouwspijzen verwijzen naar de rouw van het kind om het verlies van zijn kennis van de Thora.

De Talmoed leert ons (B.T. Nidda 31b) dat wanneer een kind zich in de baarmoeder bevindt, een Engel hem de hele Thora leert. Vlak voor de geboorte geeft de Engel het kind een tikje op de mond, waardoor hij al het geleerde vergeet. Reden genoeg dus om te treuren, want we hebben een heel leven nodig om ons de in de buik geleerde stof weer eigen te maken. Dit is het negatieve aspect van deze kleine maaltijd. Maar er zijn ook positieve aspecten. Allereerst willen we het kind ook op een vrolijke manier bij het Joodse volk betrekken, doordat er veel gezongen en ‘gelernd’ wordt tijdens de Sjalom zachar.

Vlak voor de besnijdenis

Op de achtste dag wacht een mannelijke baby toch even een moeilijk moment, namelijk de besnijdenis. Wij zijn doordrongen van alle positieve betekenissen van de Bijbelse besnijdenis, in geestelijke zin maar ook in lichamelijke zin. Niettemin blijft het een pijnlijk moment, zeker voor de baby maar ook voor zijn ouders en met name voor de moeder. De besnijdenis wordt wel vergeleken met een offer. En bij een jong offer staat (Lev. 22:26): “G‘d sprak tot Mozes: Wanneer er een jong van een rund, een schaap of een geit geboren is, moet het zeven dagen bij zijn moeder blijven. Pas wanneer het acht dagen of ouder is, zal het u ten goede komen als offergave van het vuuroffer voor G‘d”.

De besnijdenis wordt inderdaad enigszins als een offer aangevoeld. De opofferingsgezindheid was al vroeg onderdeel van onze geschiedenis. Nog in Egypte stelt de profeet ging G’d over ons heen en zei (Ezechiël 16:6): “Toen Ik voorbij u kwam, zag Ik u trappelend in uw bloed en Ik zei tegen u in uw bloed: Leef! Ja, Ik zei tegen u in uw bloed: Leef!“. Om solidariteit met de baby te tonen, komen we met z’n allen op bezoek bij de baby om hem sterkte en geluk te wensen in het nieuwe leven.

De nacht voor de besnijdenis

Aan de vooravond van de besnijdenis verzamelen zich minstens tien familieleden en bekenden in het huis waar de pasgeboren baby slaapt. Deze avond/nacht wordt 'vach nacht' genoemd. Volgens de Midrasj (Joodse overlevering) is de verdienste van de besnijdenis zo groot, dat het beschermt tegen Gehinnom (de hel). Om dit te voorkomen, zou de satan er alles aan doen om te verhinderen dat de besnijdenis plaats vindt. Om de satan geen kans te geven, wordt deze wake gehouden.

De familie ‘lernt’ in het huis waar de pasgeborene slaapt de hele nacht Thora, of in ieder geval tot middernacht. Meestal worden de voorschriften en gebruiken van de besnijdenis uitgekozen als leerstof.