Twee vlaggen

Op een zonnige zomermiddag wandelen we in Amsterdam door de Plantage Kerklaan, de voormalige Joodse buurt. Voor de Tweede Wereldoorlog was dit een levendige straat met veel Joodse gezinnen. Op vrijdag maakten de vrouwen het sjabbatseten klaar met kippensoep en de traditionele gefillte fish. Op sjabbat gingen ze naar de kleine Russische sjoel even verderop in de straat. En op zondag volgde soms een bezoekje aan Artis, aan de andere kant van de Plantage Middenlaan. Vlakbij, ze konden er zo naar toe lopen.

Onze kleine groep deelnemers aan de excursie door voormalig Joods Amsterdam heeft zojuist de Russische sjoel verlaten. Rabbijn Shmuel Katz heeft daar in de synagoge een overzicht gegeven van de ontwikkeling van het Joodse leven in onze hoofdstad. Als we onze wandeling beginnen en door de Plantage Kerklaan lopen, wijst hij ons op iets bijzonder. ‘Kijk’, zegt hij, ‘zien jullie daar die twee vlaggen? Een ‘Palestijnse’ vlag en een Israëlische.’ En ja, daar zien we tussen de bomen door bij een huis met vier verdiepingen, twee vlaggen hangen. Ze hangen aan de balkons van de eerste en tweede verdieping. Een bijzonder gezicht! ‘En’, zegt rabbijn Katz, ‘de Israëlische vlag hangt bovenaan!’ En dat nog wel vlakbij het Roeterseiland, waar de anti-Israël betogingen plaatsvonden…

Aan het eind van onze wandeling door de Plantagebuurt komen we in het Wertheimpark. Dit park is vernoemd naar de Joodse politicus A.C. Wertheim, die in de 19^e eeuw veel goeds heeft gedaan voor de inwoners van Amsterdam. In het park is het monument ‘Nooit meer Auschwitz ‘ van Jan Wolkers. Ieder jaar is hier de Nationale Holocaust-herdenking. Bij deze indrukwekkende plek houden we een minuut stilte en daarna zingen we met elkaar het Wilhelmus en het Hatikva.

Wanneer we het Wertheimpark verlaten, valt mijn blik op een aangrijpend gedicht van J.H. van Geemert, dat zo goed weergeeft hoe het eens was en wat nu verloren is:

Ode aan de Plantage
Als je hier wacht,
hoor je de voetstappen van Hugo de Vries,
vind je de woorden van Henri Polak,
huiver je voor het beeld van Wolkers,
Verdeel je Wertheims geld.

Als je hier bent,
ervaar je Morriens gewone wonderen,
ontmoet je Zee- en Westerman,
ben je voor even vriend van Reve.

Als je hier zit
lopen aan de overkant
nog altijd mannen
met lange baarden
en krullen
in het zwart

Als ik op deze plek om me heen kijkt, zie ik in gedachten inderdaad de orthodox Joodse mannen lopen. Met hun vrouwen en kinderen. Dan gaat er heel wat door je heen. Dat Joodse leven, die Joodse mensen, het is allemaal voorbij. Gegrepen door het monster van het Nazisme. Zoals op 7 oktober 2023 Joodse mannen, vrouwen en kinderen gegrepen werden door het monster van Hamas.

Terwijl ik hierover nadenk, gaan mijn gedachten terug naar het begin van onze wandeling door de vroegere Joodse buurt. Naar de twee vlaggen, die daar al maanden hangen. En de Joodse vlag bovenaan. God is trouw aan Zijn woord. Hij brengt Zijn kinderen terug naar het land en ze zullen daaruit niet meer verdreven worden. Wat de Verenigde Naties daarover ook besluiten!

"Ik zal een keer brengen in het lot van mijn volk Israël:
verwoeste steden zullen zij herbouwen en bewonen;
wijngaarden zullen zij planten en de wijn ervan drinken;
boomgaarden zullen zij aanleggen en de vrucht daarvan eten.
Dan zal ik hen planten in hun grond,
en zij zullen niet meer worden uitgerukt uit de grond die Ik hun gegeven heb,
zegt de HERE, uw God."

Amos 9:14-15

Am Israël Chai!