Lees hier meer over de opening van het clubhuis in Jeruzalem

Dreiging van buiten

Na de Tweede Wereldoorlog en de Holocaust was de Nederlands-Joodse gemeenschap gedecimeerd. Inmiddels is de Joodse gemeenschap in de Lage Landen een fractie van wat ze ooit geweest is. Dit heeft natuurlijk ook gevolgen – en soms zeer ingrijpende gevolgen – voor de Joodse infrastructuur, zoals de verzorging van het koosjere vlees.

Tien jaar geleden hebben de Joodse gemeente Amsterdam en het Nederlands Israëlitisch Kerkgenootschap onder leiding van Ruben Vis zich enorm ingezet voor het behoud van de koosjere slacht. Dierenvrienden hadden de koosjere slacht aangeklaagd als dieronvriendelijk en vonden het koosjere vlees niet ‘koosjer genoeg’ voor de bescherming van de rechten van de dieren.

Dreiging van binnen

Inmiddels hebben de Joodse en islamitische gemeenten het ‘Convenant Onbedwelmd slachten volgens religieuze riten’ gesloten met de overheid. Dit gebeurde in 2012. In 2017 werden nog wat aanvullende afspraken overeengekomen. In december 2021 stelde demissionair minister Carola Schouten (ChristenUnie) vast dat het Convenant ‘heeft geleid tot een verbetering van dierenwelzijn in de koosjere- en halal-slacht in Nederland‘. De koosjere slacht was gered, dachten we.

Maar nu duikt een ander probleem op van interne en financiële aard. Ik spreek Ruben Troostwijk, voorzitter van de Joodse gemeente Amsterdam, die zijn zorgen over de toekomst van de Joodse slacht aan het papier heeft toevertrouwd. Hij gooide de knuppel in het hoenderhok. Hij daagt zijn Joodse medeburgers uit met zijn pennenvrucht ‘Vers koosjer vlees – Hoe belangrijk is dat voor u? Of komt er een einde aan de traditie van 400 jaar Nederlands koosjer vlees?’

Troostwijk vraagt zich af hoe zwaar het belang van een eigen koosjere vleesvoorziening in Nederland weegt: “Welke kosten kunnen wij als Joodse Gemeente maken en welke offers wilt u als particulier daarvoor brengen? Wij zullen die keuze moeten maken om deze voorziening wel of niet in stand te houden. Een keuze waarvoor het draagvlak én bewustzijn bij u en al onze leden van groot belang is. Ons koosjere vlees bereikt uw bord na een complexe weg door de vleesketen, een weg gemarkeerd door voortdurend toezicht door het Rabbinaat”.

Koosjer slachten: hoe gaat dat in z’n werk?

Om u een indruk te geven van de vele regels voor de slacht en consumptie van koosjere zoogdieren – runderen, schapen en geiten - en vogels, schets ik u enkele fasen van de procedure om vlees koosjer te maken.

Allereerst kunnen koosjere dieren alleen gegeten worden als ze door een betrouwbare sjocheet (slachter) geslacht worden. Hiervoor is een opleiding van minimaal vier jaar nodig. Hoewel de koosjere manier van slachten een onbegrijpelijke wet uit de Thora is, beschouwen wij het als de meest humane wijze van slachten. Het doorsnijden van de halsslagaderen zorgt ervoor dat de bloedvoorziening van de hersenen binnen luttele seconden snel verlaagd wordt, waardoor de dieren uiteindelijk weinig of niets voelen. Daarna worden de dieren op lichamelijke gezondheid gecontroleerd.

Vervolgens wordt het bloed, sommige aderen en zenuwen en stukken verboden vet verwijderd door een ‘poorsjer’, iemand die precies moet weten wat hij moet verwijderen. Het resterende bloed wordt verwijderd door het vlees te zouten of te roosteren. Voor het zouten moet het vlees geweekt worden om het ontvankelijk te maken voor de osmose-werking van het zout. Daarna wordt op het vlees aan alle kanten middelmatig grof zout gestrooid en ligt het vlees gedurende een uur in het zout. Hierdoor wordt oppervlakkig bloed verwijderd. Daarna moet het vlees afgespoeld worden. Pas dan is het toegestaan voor koosjere consumenten.

Financieel verlies

Als wij de inkomsten uit koosjer vlees afzetten tegen de kosten, verliest de Joodse Gemeente Amsterdam hierdoor jaarlijks tussen de €100.000 en €150.000. Vanuit het Rabbinaat in Amsterdam heb ik zelf ook meegewerkt in de vleesvoorziening. Het is zeer arbeidsintensief. In Duitsland mag men koosjer slachten, maar daar blijkt het veel te duur te worden.

Een eigen koosjere vleesvoorziening was de trots van Joods Nederland. Vlees kan natuurlijk ook uit andere Europese landen worden geïmporteerd. Maar dat zou wel het einde betekenen van onze zelfstandigheid als Joodse gemeente in Nederland. De tijd zal het leren wat de oplossing wordt.