Ik was meteen weer bijna 50 jaar terug. Mijn eerste week als rabbijn werkzaam in het Sinai Centrum en de confrontatie met overlevenden van de hel, het zien van medemensen met een ziekte die hun volledig gek maakt en het voelen hoe mensen tegen mij aankeken en me maar niets vonden omdat ik werkte in een gekkenhuis met medemensen die gewoonweg niet functioneerden en niet-functioneren al een terminologie is die voor hen te hoog is gegrepen.

Ik herinner mij met afschuw een collega die me aan een belangrijke buitenlandse collega-rabbijn voorstelde als “de rabbijn van de mesjegojim”. Ik voelde me toen helemaal niet beledigd, maar wel intens verdrietig dat er zo wordt aangekeken tegen medemensen die een aangeboren defect in hun hersenen hebben of zo ontzettend veel hebben meegemaakt, dat normaal functioneren niet meer tot hun mogelijkheden behoort.

Ik veronderstel en ik hoop dat u mijn opstelling in dezen waardeert. Jacobs heeft gelijk, hoor ik u denken, het uitsluitend dansen rondom belangrijke politieke of rabbinale figuren, maar tegelijkertijd neerkijken op geestelijk zwakke broeders en zusters is ongepast en onacceptabel, maar het gebeurt wel.

Maar zo eenvoudig is het nu ook weer niet. Want die zieke geest kan ook verdraaid irritant zijn, ongeremd, dag en nacht aandacht vragen en zich dusdanig misdragen vanuit zijn ziekte dat er echt een stokje voor gestoken moet worden. En als we dat stokje er niet meer voor willen steken dan kunnen er ook moordenaars ontstaan omdat de dader eigenlijk onschuldig is en slachtoffer van zijn eigen ziekte.

Die ziekte kan het gevolg zijn van een gruwelijke lijdensweg die hem door niemand is aangedaan. Hij werd ziek geboren, met een afwijking. Een afwijking die door psychiaters wordt onderzocht in de hoop dat er een geneesmiddel en/of een therapie gevonden kan worden om de zieke gezond te maken.

Maar er zijn ook zieken die door derden ziek gemaakt worden, door te lang in een ziek klimaat te verblijven. Een concentratiekamp is zo’n ziekmakende entourage. Mijn stelling is en blijft dat als een mens een door medemensen opgericht vernietigingskamp heeft overleefd en normaal is gebleven, er iets mis met hem moet zijn. Geen normaal mens kan ongeschonden de hel overleven.

Aan ons, de normalen van onze samenleving, is het begrip te hebben voor iedere zieke geest, maar onbeperkte vrijheid is het summum van slavernij. Ook aan de zieke medemens moeten er beperkingen worden opgelegd, vanuit respect en vanuit begrip, maar ook vanuit realisme.

Waar ga ik heen, vraagt u zich af. Dit is een hagenpreek: Als we onze kinderen opvoeden in een entourage waarin grenzen ontbreken en waarin de Tien Geboden bestaan uit tien keer ‘alles mag en alles kan’, dan moeten we niet verbaasd zijn als we zieke mensen met een onbegrensd en onberekenbaar gedrag voortbrengen. Als die zieke geesten gezellig voor zichzelf ziek blijven en daarmee gelukkig zijn, no problem. Maar als verslaving aan drugs het resultaat is, dan lijdt de gehele samenleving hieronder omdat deze zieken alles wat ze tegenkomen bevuilen, letterlijk en figuurlijk.

Toen opperrabbijn Metzger, de voormalige opperrabbijn van Israël, gevraagd werd wanneer er vrede kan zijn in het Midden-Oosten, was zijn antwoord: zolang in miljoenen schoolboekjes haat wordt gekweekt tegen Israël en tegen Joden, zal er geen vrede kunnen heersen. Zolang wij, de geciviliseerde Nederlandse samenleving, om politieke redenen het accepteren dat kleine kinderen bijvoorbeeld wordt aangepraat dat rabbijn Jacobs erop uit is om kindjes met een bepaalde achtergrond letterlijk de ogen uit te steken om die ogen dan te gebruiken voor Joodse kindjes in Israël die niet goed kunnen zien, dan moeten we niet verbaasd zijn als zo’n kindje als hij ouder is…

Waar was G’d 7 oktober? Ja, we bevinden ons in een wereld waarin goed en kwaad naast elkaar bestaan, waarin ieder mens keuzes moet en kan maken. Een wereld waarin onschuldigen slachtoffer worden en waarin schuldigen worden gekweekt. Een wereld waarin de afgod IK te vaak de samenleving regeert.

Waarom is er überhaupt een wereld? Een goede vraag, waarop onze Joodse filosofie antwoorden heeft. Het is goed hierover te lernen, na te denken. Maar dan niet als kennisverrijking, maar om de samenleving de goede kant op te krijgen is het niet te accepteren dat we filosofieën binnenlaten die oproepen tot haat en verderf. Filosofieën die via onze Nederlandse scholen worden uitgedragen en al aan de toekomstige jeugd in de wieg wordt aangepraat. In de coronaperiode werd alles op alles gezet om verspreiding van het virus te voorkomen, terecht! Maar welke maatregelen worden er genomen om de verspreiding van het virus-antisemitisme op school en in de huiselijke omgeving te voorkomen? Ik ben bang en vermoed dat om politieke redenen we liever achteroverleunend toekijken hoe een verziekt klimaat gestoorde geesten voortbrengt om vervolgens te vragen: Waar was G’d 7 oktober?